Anal Fissür (Makat Çatlağı) Nedir?
Anal fissür, anüs veya rektum derisinde oluşan küçük bir yırtıktır. Genelde büyük ve sert dışkı çıkarmaktan veya aşırı ıkınmadan kaynaklanır. Fakat uzun süreli ishal durumlarında da görülebilir.
Anal fissür (makat çatlağı) oldukça ağrılı olabilir ve bağırsak hareketleri sırasında kanama, kaşıntı ve rahatsızlığa neden olabilir.
Anal Fissür (Makat Çatlağı) Neden Oluşur?
Anal fissür (makat çatlağı), deride ve anüs çevresindeki kaslarda ağrı, tahriş ve kanamaya neden olabilen yırtıklardır. Nispeten yaygındırlar ve kabızlık, bağırsak hareketleri sırasında ıkınma, ilaç yan etkileri veya enflamatuar barsak hastalığı gibi çeşitli faktörlerden kaynaklanabilir.
Anal fissür (makat çatlağı) genellikle dışkı geçişinde kaşıntı, yanma veya ağrıya neden olur.
Anal Fissür (Makat Çatlağı) Belirtileri Nelerdir?
Makat çatlağı yani anal fissür belirtileri çatlağın durumuna göre değişebilir ancak dışkılama sırasında ve sonrasında ağrı yaşanması, dışkı kan görülmesi gibi çok sık karşılaştığımız genel belirtilere sahiptir.
Çok sık görülen anal fissür belirtileri şunlardır:
- Kaka yaparken keskin ağrı.
- Kaka yaparken yanma veya kaşıntı.
- Kakanızda taze, kırmızı kan var.
Anal fissüre sahip bazı hastalarda ayrıca şunlar olabilir:
- Anal kas spazmları.
- Yırtığın yakınında deride bir şişlik.
Kronik Anal Fissür Belirtileri
Makattaki çatlağın kronikleştiğine dair belirtiler şunları içerebilir:
- Kanama olmadan ağrılı bağırsak hareketleri
- Anüs çevresindeki ciltte kaşıntı ve tahriş
- Bir çatlağın sonunda bir deri etiketi
Makat Çatlağı Olan Hastalar Ne Hisseder?
Hepsi olmasa da çoğu insan makat çatlağı nedeniyle ağrı hisseder. Bu ağrıyı en çok kaka yaparken hissederler, ancak bu durum birkaç dakikadan birkaç saate kadar sürebilir.
Anal fissüre sahip hastalar bu durumu genel olarak keskin, yırtıcı, kesici veya yanıcı olarak tanımlıyorlar. Bazı insanlar ağrının kalçalarına, üst uyluklarına veya alt sırtlarına yayıldığını hissediyorlar.
Makattaki Çatlağın Ana Nedeni Nedir?
Genel olarak esneme ve ıkınma anal astarınızın yırtılmasına neden olur ancak önceden var olan koşullar da buna sebep olabilir. Bu durumun kalın bağırsağınız olarak bilinen uzun, kaslı tüpün son birkaç santimetresi olan anüsünüzün (göt deliği) anatomisiyle ilgisi vardır.
Anüsünüzün dışarıya açıldığı son noktaya doğru, cilt daha çok vücudunuzun dışındaki cilde benzer. Ancak çatlakların genellikle meydana geldiği üst kısımda, anüsünüz kalın bağırsağınızın geri kalanıyla aynı yumuşak mukoza ile kaplıdır.
Bu mukoza astarı normal deriden daha ince ve daha hassastır, bu da yırtılmayı kolaylaştırır. Bu özellikle sıklıkla anal fissür sorunu yaşayan bebekler için geçerlidir. Ayrıca yaralanma veya hastalık nedeniyle iltihaplanabilir. Uzun süreli (kronik) inflamasyon dokuları zayıflatabilir.
Anüsünüz, bağırsak hareketlerinizi (anal sfinkterleriniz) kontrol etmenize yardımcı olan iki dairesel kasla çevrilidir. Bu kaslar çok gerginse anal astarınıza gerginlik katabilir, yırtılmayı kolaylaştırabilir ve hatta dokulara giden kan akışını azaltabilir.
Başlıca anal fissür nedenleri şunlardır:
- Kronik kabızlık ve kaka yaparken zorlanma.
- Tıkanmış dışkılama sendromu .
- Bebeklerde diskezi .
- Kronik ishal .
- Doğum.
- Penetrasyon.
Anal fissür (makat çatlağı) oluşumuna katkıda bulunan diğer koşullar şunları içerir:
- Önceki ameliyat
- Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar (CYBE)
- İnflamatuar barsak hastalığı (IBD)
- Anal kanser
- Tüberküloz (TB)
- Bebek bezi isiliği
Anal Fissür (Makat Çatlağı) Tanısı Nasıl Konur?
Bir sağlık uzmanı size belirtilerinizi soracak ve ardından çatlağı görmeye çalışacaktır. Kalçalarınızı nazikçe ayırırken karnınızın üzerine veya yan tarafınıza yatacaksınız. Eğer bu sizin için çok acı verici olursa, daha ileri gitmelerine gerek yok doktorunuz makatta çatlak olduğunu rahatlıkla varsayabilirler.
Ancak muayeneyi tolere edebilirseniz, belirtilerinizin diğer olası nedenlerini ekarte edebilmek için çatlağı görmeye çalışacaklardır. Doktorunuz anüsünüzü açmak için yağlanmış eldivenli parmağı ile nazikçe sokarak herhangi bir hassasiyet veya kas spazmı var mı yok mu onu kontrol edecektir eğer var ise doktorunuz bunu hemen hisseder ve teşhisi koyar. Bu dijital bir rektal muayenedir.
Anal Fissür (Makat Çatlağı) Tedavisi Zor Mu?
Anal fissür tedavisi zor değildir ancak makattaki çatlağın yarattığı rahatsızlık dayanılması oldukça zor bir ağrıdır.
Anal Fissür (Makat Çatlağı) Tedavisi Nedir?
Anal fissür (makat çatlağı) için cerrahi tedavi sadece dayanılamayacak seviyede ağrı oluştuğu zamanda planlanır. Bunun dışında uygulanacak olan anal fissür tedavisi, durumun ciddiyetine bağlıdır.
Makat çatlağı tedavisi, diyet lifini artırmak gibi yaşam tarzı değişikliklerinden, lokal anestezikler veya topikal ilaçlar gibi tıbbi tedavilere kadar değişebilir. Makattaki çatlağın tekrar oluşmasını önlemek için konservatif tedaviler de kullanılabilir.
Eğer sekiz haftadan uzun süren kronik bir anal fissürünüz varsa tıbbi tedavi, anal kanalınızı çevreleyen anal sfinkter kaslarını gevşetmeye odaklanır. Bu, fissürün kapanmaya başlamasına ve dokulara kan akışının yeniden sağlanmasına yardımcı olacaktır.
Anal Fissür (Makat Çatlağı) İlaçları
Anal fissür ilaçları şunları içerir:
– Nitrogliserin merhemi: Nitrogliserin bir vazodilatördür, kan damarlarınızı genişleten bir ilaçtır. Krem olarak uygulandığında kan akışını düzenleyebilir ve anal sfinkterinizin gevşemesine yardımcı olabilir. Ancak baş ağrısına neden olabilir ve bazı kişiler bu nedenle bunu bırakmak zorunda kalır.
– Diltiazem veya nifedipin gibi kalsiyum kanal blokerleri kan damarlarını ve anal kaslarınızı gevşetmenin alternatif bir yoludur. Nitrogliserin işe yaramazsa bu ilaçlar sizin için işe yarayabilir.
– Botoks®: Anal sfinkter kasınıza botoks enjeksiyonu yapılması kasınızın gevşemesine yardımcı olabilir. Botoks bir kas gevşeticidir. Etkileri yaklaşık üç ay sürer ve çatlağınızın iyileşmesi için zaman tanır.
– Bulk Laxatives: Laksatifler kabızlığı olan herkesin bunun için ilaç almasına gerek yoktur, ancak anal fissürünüzde ek strese neden olan çok sert kakalarınız varsa ilaçlar yardımcı olabilir. Metamucil® (psyllium) gibi toplu müshil ilaçlar, kakanızı yumuşatmaya yardımcı olmak için bağırsağınıza sıvı çeker.
Anal Fissür Ameliyatı
Eğer anal fissür ilaçla iyileşmezse veya iyileştikten sonra tekrar ortaya çıkarsa, döngüyü sonlandırmak için küçük bir tıbbi prosedür uygulanması gerekebilir. Kronik anal fissürlerde ilaçların karışık sonuçları vardır, ancak iş bu noktaya geldiğinde ameliyatın başarı oranı %90’dır.
Ameliyat prosedürüne dahili sfinkterotomi denir. Siz sedasyon altında uyurken, kolorektal cerrah, gerginliği kalıcı olarak serbest bırakmak için anal sfinkter kasınıza küçük bir kesim yapar. Uyandıktan sonra aynı gün evinize gidebilirsiniz.
Makat Çatlağı Ameliyatı Nasıl Yapılır?
Anal Fissür (Makat Çatlağı) ameliyatı tıptaki adıyla LIS (Lateral Internal Sfinkterotomi), kronikleşen vakalarda uygulanmaktadır. Ama öncelik her zaman anal fissür (makat çatlağı) botoks tedavisi eğer makattaki çatlak ileri seviyede ise o zaman cerrahi müdahale yapılır.
Makat çatlağı botoks uygulamasının iyileşmeye katkısı olmayacağına karar verildiğinde lokal anestezi ile ameliyat gerçekleştirilir. Ameliyat ile gerginliğe bağlı spazma uğrayan makat bölgesi ve çevresindeki kasların bir kısmı kesilerek gevşetilir.
Makat çatlağı ameliyatı tecrübeli uzman doktorlar tarafından yapılmalıdır. LIS (Lateral Internal Sfinkterotomi) sonrası büyük abdesti kaçırma, gaz kaçırma gibi durumlar yaşanabilir.
Makat çatlağı ameliyatı sonrası doktorun tavsiyelerine uyulmaz ve kabızlık da yeniden gündeme gelirse hastalık da tekrarlayabilir. Bu yüzden doktorunuzun tavsiyelerine mutlaka uymaya çalışın.
Ameliyatsız Anal Fissür (Makat Çatlağı) Tedavisi
Makattaki çatlak nedeniyle aşırı kasılan iç kaslara botoks enjeksiyonu uygulanır. Kas rahatlar, kan akışı sağlanır, ağrısı azalır. Kan akışı düzene girer ve iyileşme süreci başlar. Etkileri 3 gün içinde başlar. 3 ile 6 ay arası etkisi devam eder.
Anal fissür botoks tedavisi makataki çatlağın iyileşmesinde başarı oranı çok yüksek bir işlemdir.
Evde Anal Fissür (Makat Çatlağı) Tedavisi?
Anal fissür (makat çatlağı) çoğu zaman kendi kendine iyileşir, ancak biraz kişisel bakımla bu sürece hız kazandırıp yardımcı olabilirsiniz.
Evde anal fissür tedavisi tavsiyeleri:
- Kaka yapmayı daha rahat hale getirmek için dışkı yumuşatıcı kullanın.
- Tuvalette otururken ayaklarınızı desteklemek için kalçalarınızı çömelme pozisyonuna getirmenize yardımcı olacak basamaklı bir tabure kullanın.
- Anüsünüzü yumuşak kağıt veya alkolsüz ıslak mendille dikkatlice silin.
- Çatlağınıza topikal bir merhem veya krem uygulayın. Vazelin, nemi hapsederek ve antibiyotik görevi görerek iyileşmeyi destekleyebilir. İlaçlı kremler iltihabı ve ağrıyı tedavi edebilir.
- Günde iki veya üç kez en az 10-15 dakika oturma banyosu yapın. Bu, anüsünüzü ıslatmak için oturduğunuz sığ, ılık su banyosudur. Belirtilerinizi hafifletebilir ve kaslarınızı gevşetmeye yardımcı olabilir.
Anal Fissür (Makat Çatlağı) Beslenme Tavsiyeleri
Anal fissür beslenme tavsiyeleri şunlardır:
- Daha fazla taze meyve ve sebze yiyin.
- Posalı ve lifli gıdaları bolca yemelisiniz.
- Daha fazla su için. Her gün 3 litre su tüketilmelidir.
- Belirtileriniz olduğu sürece baharatlı yiyeceklerden ve kuruyemişlerden kaçının.
- Günlük yürüyüş veya aktiviteler dışkı çıkışını hızlandıracağından yapılması önemlidir.
- Kabızlık sorunu yaşanmaması için kuru incir, kayısı, kuru erik yemeleri veya içilen suya atılması dışkının yumuşamasını sağlayacaktır.
Anal Fissür (Makat Çatlağı) Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Anal Fissür tedavi edilmezse kaşıntı, parlak kırmızı kanama, apse ve anüste istemsiz kasılma hissi görülür. Bu durumlar makat bölgesi ve çevresini oldukça rahatsız eder o yüzden mutlaka tedavi olmanız gerekir.
Op. Dr. Mustafa Göztok’tan bir not
Anal fissürler yaygındır ve normalde tehlikeli değildir, ancak çok acı verebilirler. Anal fissürlerin çoğu, biraz kişisel bakımla birkaç günden bir haftaya kadar iyileşebilirler. Ancak bazı anal fissürler daha karmaşıktır ve iyileşmeye direnç gösterebilir.
Kronik bir anal fissürünüz varsa tıbbi tedavi görmekten çekinmeyin. Bir sağlık uzmanı sizi rahatlatmak için elinden gelen her şeyi yapacaktır.
Makat Çatlağı İle İlgili Sık Sorulan Sorular
Hemoroid veya Anal Fissürüm Olup Olmadığını Nasıl Anlarım?
Hemoroid ve anal fissürlerin benzer semptomları ve nedenleri vardır ve birini diğeriyle karıştırmak kolaydır. Her ikisi de kaka yapmak için çok fazla zorlandığınızda meydana gelebilir ve her ikisi de rektal kanamaya, anal ağrıya ve makatta kaşıntıya neden olabilir .
Hemoroitler daha sık görülürken anal fissürler daha sık anal ağrının nedenidir. Hemoroitler her zaman ağrıya neden olmaz ancak çatlakların %90’ı ağrıya neden olur. Bununla birlikte, bir anal fissürden kaynaklanan ağrı genellikle ataklar halinde ortaya çıkarken, hemoroit ağrısı sabit olabilir.
Anal Fissür (Makat Çatlağı) Engellenebilir Mi?
Anal fissürler, anal ve makat bölgesi çevresinde sık görülen rahatsızlıklar arasındadır. Makattaki çatlak anüs maksimum noktasına kadar gerildiğinde meydana gelir ve dokuda çok ağrılı olabilen küçük yırtıklar ve makat çatlakları oluşturur.
Makatta çatlak oluşmasını önlemek için durumunuza göre uygun diyetler uygulamak ve zarar verici yaşam tarzı değişikliklerine dikkat etmek gerekir.
Olası Anal Fissür (Makat Çatlağı) Komplikasyonları Nelerdir?
Birçok makat çatlağı birkaç hafta içinde kendiliğinden iyileşir, ancak iyileşmediğinde komplikasyonlar gelişebilir. Bunlara kronik anal fissür denir. İyileşmek yerine bir kısır döngü içerisinde kendilerini güçlendirmeye devam ederek kalıcı bir yara bırakırlar.
Ağrı ve kasların kasılması, anal kaslarınızın kasılmasına ve spazmına neden olabilir. Kas gerginliği ve anal spazmlar fissürü birbirinden ayırır ve dokulara kan akışını azaltır. Bu iyileşmeyi zorlaştırır ve aynı zamanda daha acı verici hale getirerek daha fazla gerginliğe neden olur.
Anal fissürler iyileşmeden çok uzun süre devam ederse aşağıdaki gibi başka komplikasyonlara yol açabilir:
- Dışkı impaksiyonu
- Anal stenoz (anal kanalın kaka yapmayı zorlaştıracak şekilde daralması)
- Anal fistül
Anal Fissür (Makat Çatlağı) Tedavisinde Botoks İşlemi Nedir?
Makat bölgesi ve çevresindeki kaslar normal işleyişinden fazla kasılır ise dışkı vücuttan aşırı daralmış kasların arasından çıkmak zorunda kalır ve dolayısıyla da o alanda yırtılmaya, makatta çatlak oluşmasına neden olur.
Makattaki kas spazmının önüne geçilmesi, hastalığın iyileşmesine yardımcı olacaktır. Bu yüzden makat çatlağı için botoks tedavisi tavsiye edilir.
Makat çatlağı botoks tedavisi ile makat bölgesi ve çevresindeki kasların gevşemesi sağlanır ve makattaki darlık azaltılır, dışkının geçişi kolaylaştırılır.
Makat çatlağı botoks tedavisi, her dışkılamada makattaki çatlağın daha çok artmasına, mevcut hasarın derinleşmesine ve yeni hasarlar oluşmasını engeller.
Anal Fissür (Makat Çatlağı) Tedavisinde Botoks Uygulaması Nasıl Yapılır?
Anal Fissür (Makat Çatlağı) botoks tedavisi uygulamadan ilk önce uygulanması gereken kurallar vardır:
- Tedaviye aç gidilmelidir.
- İşlemin uygulanacağı bölge, hijyenik olmalıdır.
Makat çatlağı botoks tedavisi Genel Cerrah Uzmanı tarafından uygulanan birkaç dakikalık bir işlemdir.
İşlem öncesi lokal anestezi ya da sedasyon (derin uyku) seçeneklerinden biri uygulanır.
Botoks işlemi: Makattaki çatlak nedeniyle makat bölgesi ve çevresi aşırı kasılan iç kaslara botoks enjeksiyonu enjekte edilir. Kas rahatlar, kan akışı sağlanır, ağrısı azalır. Kan akışı düzene girer ve iyileşme süreci başlar. Etkileri 3 gün içinde başlar. 3 ile 6 ay arası etkisi devam eder.
Anal fissür botoks tedavisi fissürün iyileşmesinde başarı oranı çok yüksek bir işlemdir.
Anal Fissür (Makat Çatlağı) Tedavisinde Botoks Neden Tercih Edilir?
Makatta çatlak sorunu yaşadığımızda cerrahi işlemlerin alanı kısıtlı olmaktadır. Bu sebeple ameliyatsız bir işlem olan makat çatlağı botoks uygulaması kanamanın olmadığı, ağrının ya çok az hissedildiği ya da hiç hissedilmediği, aynı gün içinde hastanın taburcu edildiği işlemdir.
Kasların yoğun aktif olmasına neden olan hastalıklar yaşandığında makat bölgesi ve çevresindeki kasların aşırı kasılmasını önlemek amacıyla yapılır ve makat bölgesindeki kas gerginliğinin azaltılmasına yardımcı olur. Ayrıca botoksun en önemli avantajı, etkisinin geçici olmasıdır.
Anal Fissür (Makat Çatlağı) Tedavisi Botoks Uygulaması Sonrası Çatlak Tekrarlar mı?
Makat Çatlağı tedavilerinden hangisi uygulanmış olursa olsun tekrar etme riski vardır. Ne yazık ki böyle bir tekrarlama süreci yaşandığında makat bölgesi ve çevresindeki dokular daha fazla zarar görebilir, hassasiyet gelişebilir.
Makat çatlağı botoks uygulaması bu aşamada cerrahi müdahalelere nazaran hastanın daha kolay adapte olduğu bir süreçtir. Botoks tedavisi makattaki çatlağın ya da yırtığın oluştuğu bölgedeki kas ve dokuların iyileşmesi ve bu sürede dışkılama işleminin hastayı daha fazla zorlamamasını sağlar. Aslında botoks uygulaması orada geçici bir felç oluşturur.
Makat çatlağı botoks tedavisi çatlak ya da yırtılmadan kaynaklanan ve adeta kısırdöngüye giren sürecin iyileşmesinde önemli bir tedavi şeklidir. İç kaslara uygulanan botoksun da bir süresi olduğu için etkisini kaybettiğinde kas kasılmaları, kas spazmı yeniden başlar. Bu nedenle botoksun etkili olduğu sürede o bölgenin iyileşmiş olması gerekir.
Anal Fissür (Makat Çatlağı) Tedavisinde Botoks Uygulaması Hangi Dönemde Uygundur?
Makat Çatlağı ilerlediğinde yani kronik dönemin içindeyse botoks uygulaması sadece kasların gevşemesine ve dışkılama sırasında daha az ağrı duyulmasına yardımcı olur ama iyileşmeye katkı koyamaz. Burada cerrahi müdahale gerekir.
Makat çatlağı botoks uygulaması, hastalık akut dönemindeyse ve hasta ameliyat istemiyorsa tedavide başarı oranı yüksek bir uygulamadır.
Anal Çatlak Yaygın Mıdır?
Anal fissürler özellikle bebeklerde ve hamilelerde çok yaygındır. Anal fissür (makat çatlağı) sorunu yaşayan kişilerin yaklaşık yarısı 40 yaşını doldurmadan önce bu durumu yaşar. 40 yaşından sonrada anal çatlak yaşayan insanlar olabilir.
Anal Fissür (Makat Çatlağını) Önlemek İçin Ne Yapabilirim?
Anüsünüzü etkileyen kronik bir rahatsızlığınız varsa (bu bir hastalık, kaka yapma sorunu veya açıklanamayan ağrı olabilir), bu konuda bir sağlık uzmanına başvurun. Bu koşulların daha erken tedavi edilmesi, anal fissür gibi komplikasyonların gelişmesini veya tekrarlamasını önleyebilir.
İyi bir hayat düzeninde kalmak ve kabızlığa sebebiyet verecek durumlardan uzak durmak makatta çatlak oluşmasını büyük ölçüde önleyecektir.
