Makatta Yanma Nedenleri
Makatta yanma yaygın nedenleri anal fissür, hemoroid, diyet tercihleriniz veya tuvalet kağıdındaki tahriş edici parfümler ve kimyasallardır. Daha ciddi bir durum olan kanser, irritabl bağırsak hastalığı veya kas ve sinir hasarlarıda yanma şeklinde ağrıya sebep olur.
Makatta yanma (Anal yanma) ve kaşıntı ağrılı olabilir ve günlük aktivitelerde yaşam kalitesini oldukça düşürür. Örneğin, makat çatlağı nedeniyle her yıl yaklaşık 2 milyon hasta ayakta tedavi için doktora başvurur ve tedavi olmak ister. Tedaviler nedene bağlı olacaktır ancak ilaçlar ve yaşam tarzı değişikliği elzemdir.
Makatta yanma şeklinde ağrıya neden olan hastalıklar şunlardır;
1) Hemoroid (Basur) ve Makatta Yanma
Hemoroidler, bazen basur olarak da adlandırılır, yaygın bir rahatsızlıktır. Yanıcı anal ağrıya, kaşıntıya, dışkıda kana ve şişmiş damarlar anüse ve alt rektuma baskı yaptığında anüs çevresinde sert yumrulara yol açabilirler.
2) Fekal İnkontinans ve Makatta Yanma
Fekal inkontinans nüfusun %5,9’unda görülür ve anüsten sızıntı, makatta yanma tarzında anal ağrıya yol açabilir. Altta yatan bir sağlık durumu veya bir dizi faktör ve bozukluğun tedavi edilmesi gerekebilir. Bazen anüs ve çevresinde yanmanın nedeni dışkıdır. Dışkılamadan sonra dışkı tamamen çıkarılmazsa cildi tahriş edebilir. Bazı kişilerde sıvı dışkı anüsten sızar ve yanma ve kaşıntıya neden olur. Bu, durum sağlıklı kişilerde de olabilir.
Dışkıyı temizlemek için tuvalet kağıdı kullanmak her zaman etkili değildir. Tuvalet kağıdı dışkıyı anüse ve çevresindeki cilde yayabilir. Bunun yerine, bağırsak hareketinden sonra anal bölgeyi temizlemek için suyla nemlendirilmiş tuvalet kağıdı kullanın.
3) Diyet ve Makatta Yanma
Kişinin diyeti makatta yanma ve kaşıntıya neden olabilir. Bu semptomlara neden olma eğiliminde olan yiyecek ve içecekler şunlardır:
- Kahve
- Alkol
- Çay
- Narenciye meyvesi
- Çikolata
- Domatesler
- C vitamini tabletleri
Yiyeceklerin sindirim kanalından geçmesi 24 ila 36 saat sürer . Sonuç olarak, bir şey yedikten veya içtikten sonra makatta yanma veya kaşıntıya neden olması bu kadar uzun sürecektir.
4) Anal Fissür (Makat Çatlağı) ve Anal Yanma
Anal fissürler makatta yanmaya neden olan hastalıkların başında gelir. Makat çatlağı anüsteki yırtıklar, yaralar veya çatlaklardır. Genellikle sert kabız dışkı ve yırtıklar nedeniyle anüs kapasitesinin ötesine gerildiğinde oluşurlar.
Anal fissür bir kez başladığında, tekrar yaralanmaya eğilimlidir. Anal fissür ile ilişkili semptomlar anal ağrı, makatta yanma, dışkıda kan ve anüste kesik veya yırtıktır. Anal fissür geliştirmenin en büyük risk faktörü kabızlıktır. Rektum ve anüsten geçen sert, kuru dışkı cildi çok fazla gerebilir ve yırtılmaya neden olabilir.
5) Kimyasallar ve İlaçlar Kullanımı Sonrası Makatta Yanma
Anal cilt bölgesi hassastır ve kolayca yaralanabilir. Anal bölgede sert kimyasallar ve ilaçlar kullanmak cilt tahrişine ve reaksiyonlara neden olabilir. Bu tahriş ediciler şunları içerebilir:
- Kokulu sabun ve losyon
- Tuvalet kağıdındaki boyalar ve parfümler
- Kadın hijyen spreyleri ve deodorantlar
- Tıbbi talk pudraları
- Alkol veya büzücü maddeler içeren perianal mendiller
Herhangi bir reçetesiz (OTC) krem veya losyon kullanmadan önce bir sağlık uzmanına danışın. Daha fazla anal tahrişe, yanmaya ve kaşıntıya neden olabilir. Geniş spektrumlu antibiyotikler de dahil olmak üzere bazı ilaçlar da anal kaşıntı ve yanmaya neden olabilir.
“Pruritis ani” (Makatta Kaşıntı), genellikle yanıcı bir ağrıyla birlikte görülen anüsteki kaşıntı için kullanılan tıbbi terimdir. Yeni çamaşır sabunları veya parfümler, bazen alerjik reaksiyonun bir parçası olarak buna neden olabilir. Pruritis ani’ye yol açan nem, çinko oksit veya reçeteli bir merhemle tedavi edilebilir.
6) Aşırı Temizlik Makatta Yanma Yapabilir
Makatta yanma ve kaşıntının yaygın bir nedeni aşırı anal temizliktir. Yeni yanma ve kaşıntı semptomlarıyla birlikte bazı kişiler kendilerini daha fazla silmeye ve temizlemeye başlarlar, bu da cilt tahrişi ve aşırı silmenin kısır döngüsünü yaratır. Bu, genellikle bağırsak hareketinden sonra kendini kirli hisseden ve aşırı derecede kendini silen kişilerde görülür. Sert ovma ve ilaçlı mendil kullanımı anal bölgeyi tahriş ederek cilt hasarına ve cildin doğal bariyerlerinin yok olmasına neden olur.
7) Cilt Rahatsızlıkları ve Anal Yanma
Sedef hastalığı ve egzama, anüs çevresinde kaşıntı ve makatta yanmaya neden olabilen iki cilt rahatsızlığıdır. Sedef hastalığı, ciltte pullu lekelere neden olan kronik bir iltihaplı hastalıktır. 2016 tarihli bir araştırmaya göre, rektal kaşıntı nedeniyle kolon ve rektal cerrahına giden kişilerin %5 ila %8’inde sedef hastalığı vardı.
Egzama, alerjik bir tepkiden kaynaklanan bir dermatit türüdür. Egzama hastalarının kuru, pullu, kaşınan ve makatta yanan bir cildi olabilir. Sabunlar, losyonlar ve çevresel faktörler gibi çeşitli alerjenlerden kaynaklanabilir.
8) Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyonlar’da Makatta Yanma
Anüs ve rektumun cinsel yolla bulaşan enfeksiyonları (CYBE), ağrılı makatta yanma ve kaşıntı gibi semptomlara neden olabilir. Diğer semptomlar arasında bağırsaklar boş olsa bile dışkılama ihtiyacı hissi, bağırsak sıkışması, anal akıntı, anal kanama veya engebeli büyümeler yer alabilir. Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar asemptomatik de olabilir (hiçbir belirti göstermez). Anüs ve rektumu etkileyebilen cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar şunlardır:
- Klamidya
- Bel soğukluğu
- Anal uçuk
- İnsan papilloma virüsü (HPV) veya anal siğiller
- Frengi
Anal enfeksiyonlar, insan immün yetmezlik virüsü (HIV) enfeksiyonu tanısı konulan kişilerde de görülür.
Anüsünüzde bakteriyel enfeksiyon olabilir. Enfeksiyon, bakterilerin cilde girmesine izin veren bir anal fissür (deri yırtığı) nedeniyle oluşabilir. Şişlik, kızarıklık, ateş veya kendinizi iyi hissetmeme belirtileri bir sağlık uzmanına bildirilmelidir. Makatta yanma ve kaşıntı çeşitli durumlar ve nedenlerden kaynaklanır. Bunlara genellikle başka semptomlar da eşlik eder:
- Hafif rahatsızlıktan şiddetli yanma ve kaşıntıya dönüşme
- Bağırsak hareketleri sırasında anal bölgede ağrı
- Anal bölgeden kanama
- İshal veya kabızlık
- Anal sızıntı
Makatta yanma ve kaşıntı, sağlık geçmişi ve semptom tanımına göre bir sağlık hizmeti sağlayıcısı tarafından teşhis edilir. Hemoroid veya anal fissür gibi belirli nedenleri kontrol etmek için dijital rektal muayene (anüs ve rektumu elle hissetme) gerekebilir.
Gerekli olabilecek diğer testler şunlardır:
- Parazit enfeksiyonunu kontrol etmek için dışkı örneği
- Cinsel yolla bulaşan bir hastalıktan şüpheleniliyorsa, enfeksiyonları test etmek için bölgeden bir sürüntü örneği
- Mantar enfeksiyonundan şüpheleniliyorsa deri kazıntıları değerlendirme için gönderilir
- Alt dokuyu görüntülemek için kolonoskopi veya diğer kapsamlama prosedürü
- Makatta yanma ve Tedavi
Anal yanma (makatta yanma) ve kaşıntının tedavisi için altta yatan nedenin tedavisine odaklanılmalıdır. Bazen neden bulunamadığında, semptomların tedavisi odak noktası haline gelir.
Makatta Yanma Tedavisi
Makatta yanma ve kaşıntı için yaygın tedaviler şunlardır:
- Anal bölgeyi ılık suyla temizleyin ve kurulayın. Cilt tahrişini önlemek için ovalamaktan kaçının.
- Vazelin veya çinko oksit gibi koruyucu bir bariyer kullanın. Bu, cildi dışkı tahrişinden koruyacaktır.
- Hidrokortizon kremi kaşıntıyı hafifletebilir ancak uzun süreli kullanılmamalıdır.
- İbuprofen veya parasetamol gibi reçetesiz satılan ağrı kesiciler ağrıyı hafifletebilir.
- Bölgeye buz torbası uygulamak rahatlatıcı olabilir.
- Bol, pamuklu iç çamaşırı giyin.
Sağlık uzmanınız, antibiyotikler veya antiviraller gibi uygun ilaçlarla cinsel yolla bulaşan enfeksiyonları tedavi edecektir.
Tahrişe ve yanmaya ishal veya kabızlık katkıda bulunuyorsa, bu sorunları bağırsak hareketlerinizle düzeltmek rahatlama sağlayabilir. Tedaviler şunları içerebilir:
- Meyveler, sebzeler, fasulye ve baklagiller ile tam tahıllar aracılığıyla diyetinizdeki lif miktarını artırın
- Probiyotik veya lif takviyeleri almak
- Kabızlık için müshiller veya ishal önleyici ilaçlar gibi ilaçlar
Anal Yanma İçin Ne Zaman Doktora Görünmeliyim?
Kendi kendine bakım teknikleri makatta yanma ve kaşıntıyı çözemediğinde bir sağlık uzmanına görünme zamanı gelmiştir. Örneğin, pruritis ani bir ila üç hafta içinde iyileşmelidir. Anüs çevresinde bir yumru veya kızarıklık, ateş veya herhangi bir kanama veya akıntı varsa bir sağlık uzmanına görünün.
Makatta Yanma Nasıl Önlenir?
Her ne kadar Makatta yanma ve kaşıntı vakalarının hepsi önlenemese de, birkaç önleme tekniği bu semptomların gelişme olasılığını azaltmaya yardımcı olabilir:
- Kokulu sabun ve losyon kullanmaktan kaçının.
- Perianal bölgeyi temizlemek için bide veya sıkma şişesi kullanın.
- Kaşımaktan kaçının.
- Hazır mendil veya cadı fındığı içeren pedleri kullanmayın.
- Anal bölgeyi sadece ılık suyla temizleyin (ıslatılmış tuvalet kağıdı kullanın ve kurulayın). Cilt tahrişini önlemek için bölgeyi ovalamaktan kaçının.
Özet
Makatta yanma ve kaşıntı, birkaç farklı durum veya kaynaktan kaynaklanabilen semptomlardır. Yanma hissinin nedeni bulunduğunda, ele alınabilir ve tedavi başlayabilir. Neden bilinmiyorsa, tedavi yanma ve kaşıntıyı mümkün olduğunca azaltmaya odaklanır.
Çoğu zaman anal yanma ve kaşıntı önlenebilir. Anal bölgeyi aşırı temizlemekten kaçının ve kabızlık veya ishal gibi sindirim sorunlarını düzeltin.
