Kolon Polipleri Nedir?
Kolon polipleri, kolonunuzun veya rektumunuzun iç astarında oluşan küçük şişlikler gibi büyümelerdir. Tespit edildiğinde çıkarılmalıdırlar.
Genellikle zararsızdırlar ancak bazı türleri yıllar sonra kolon kanserine dönüşebilmektedir. Kolon polipleri kolonunuzun (kalın bağırsak) iç astarındaki büyümelerdir. Bunlar bir tür tümör, bir küme veya anormal hücre kütlesidir.
Polipler, mide-bağırsak sisteminiz, burnunuz veya kadın üreme organlarınız gibi içi boş organlarınızın içindeki mukoza astarından büyüyen tümörlerdir.
Kolon polipleri yaygındır ve çoğu zararsızdır. Ancak bazı türleri ortadan kaldırılmadığı takdirde kansere dönüşebilir. Bu nedenle, kolonunuzun içinde yapılan bir muayene olan kolonoskopi sırasında kolonunuzda polip aranır. Polipler kanser olmasa da neredeyse tüm kolorektal kanserler polipten başlar.
Kolon Polipleri Belirtileri Nelerdir?
Çoğu kolon polibi ve birçok kolorektal kanser herhangi bir belirtiye neden olmaz. Bu nedenle tarama, yani belirtileriniz ortaya çıkmadan önce hastalıkların test edilmesi çok önemlidir. Genellikle belirtiler ortaya çıktığında polip çoktan kansere dönüşmüştür.
Nadir de olsa olası belirtiler şunlardır:
1) Kolorektal kanama belirtileri. Kanayan polipleriniz varsa, kakanızda veya sildiğinizde kan görebilirsiniz. Yavaş bir kanama gözle görülmeyebilir ancak bir süre sonra hissedebilirsiniz.
2) Zayıflık ve yorgunluk gibi yan etkilere neden olan demir eksikliği anemisi geliştirebilirsiniz.
3) Açıklanamayan kaka değişiklikleri. Nadiren bazı kişilerde aniden kronik ishal veya kabızlık gelişir veya kakalarında aşırı mukus görülmeye başlar. Bu semptomların poliplerden çok daha olası nedenleri vardır, ancak özellikle bunları açıklayamıyorsanız mutlaka kontrol edilmelidirler.
Kolon Polipleri Nasıl Teşhis Edilir?
Kolon polipleri tespiti ve tanımlaması için en iyi yol kolonoskopidir. Bu, ışıklı bir kamerayla kolonunuzun içine bakan bir muayenedir. Diğer görüntüleme testleride kolon polipleri bulabilirken kolonoskopi, sağlık uzmanının aynı prosedür sırasında polipleri bulup çıkarmasına olanak tanır.
Kolonoskopiniz sırasında polipleri çıkarmak veya doku örnekleri almak için kolonoskoptan aletler geçirebilir. Bu örnekleri daha ileri çalışmalar için bir laboratuvara gönderirler. Bir patolog, türü belirlemek ve kanser hücrelerini kontrol etmek için polip örneklerini mikroskop altında inceler.
Kolonoskopi bazı hazırlıkları ve anestezi kullanımını gerektirir ve bu bazı kişiler için zor olabilir. Sağlık hizmeti sağlayıcıları bu nedenlerden dolayı daha basit tarama testleriyle başlayabilir. Bununla birlikte, başka bir testte kolon polipleri bulunursa, bunları çıkarmak için yine de kolonoskopi yaptırmanız gerekir.
Poliplerin kansere dönüşme riski yüksek olan durumlar şunlardır;
- Üçten fazla polip olması.
- 10 mm’den (milimetre) büyük polipler.
- Kolonunuzun sağ tarafındaki polipler (sigmoid veya enine kolonunuz).
- Villöz veya tübüvilöz adenomlar.
- Sesil tırtıklı lezyonlar veya tırtıklı adenomlar.
- Kalıtsal bir polipozis sendromu.
Kolon Polipleri Nasıl Tedavi Edilir?
Standart tedavi, yalnızca neoplastik olmayan türleriniz olmadığı sürece kolon poliplerinin çıkarılmasıdır. Bazen bir patoloğun bunları neoplastik veya neoplastik olmayan olarak tanımlamadan önce mikroskop altında incelemesi gerekir. Biyopsi sonuçlarınızın ve teşhisinizin size geri dönmesi bir veya iki hafta sürebilir.
Neoplastik poliplerin çıkarılması kolorektal kansere yakalanma riskinizi %80 oranında azaltır. Ancak bir kez polip geçirdiyseniz, muhtemelen tekrar polip sahibi olursunuz. Sağlık uzmanınız, daha önce sahip olduğunuz poliplere dayanarak gelecekteki polip riskinizi değerlendirecektir. Bir sonraki taramanızı bu riske göre planlayacaklar.
Kolon Polibi Nasıl Çıkarılır?
Kolonoskopi yapan sağlık hizmeti sağlayıcıları (genellikle bir gastroenterolog veya kolorektal cerrah) taramanız sırasında kolon poliplerinizin çoğunu çıkarabilir. Bu basit işleme polipektomi denir. Bazen bazı kolon poliplerinin çıkarılması için özel prosedürler ( EMR veya ESD ) gerekebilir.
Kolon Polipleri Türleri Nelerdir?
Kolon polipleri birkaç farklı şekilde sınıflandırılır. Bunun bir yolu şekle bakmaktır. Bir polip “başlı” ve “saplı” bir mantar gibi görünüyorsa buna “saplı” denir. Bir sapı yoksa ve daha çok geniş tabanlı, yükseltilmiş bir yumruya benziyorsa, ona “sabit” diyorlar. Ayrıca poliplerin mikroskop altında nasıl göründüğü de dikkate alınır. Farklı türler, farklı süreçlerle büyüyüp geliştikleri için farklı mikroskobik özelliklere sahiptirler. Aynı süreçler aynı zamanda bir polipin kansere dönüşüp dönüşmeyeceğini de belirler. Yani farklı türleri farklı kanser potansiyeline sahiptir.
Kolon polipleri türleri şunları içerir:
- Adenomatöz polipler (adenomlar)
- Tübüler adenomlar
- Villöz adenomlar
- Tübülovillöz adenomlar
- Tırtıklı polipler
- Hiperplastik polipler
- Sessil tırtıklı lezyonlar
- Geleneksel tırtıklı adenomlar
- Hamartomlar (juvenil polipler)
- Enflamatuar (psödopolipler)
Neoplastik ve Neoplastik Olmayan Polipler
Kolon polipleri kansere dönüşüp dönüşemeyeceklerini belirtmek için neoplastik veya neoplastik olmayan olarak sınıflandırır.
Neoplastik polipler kansere dönüşebilir. Neoplastik olmayan polipler bunu yapamaz.
Neoplastik polipler şunları içerir:
- Tüm adenomatöz polipler (adenomlar)
- Sessil tırtıklı lezyonlar
- Geleneksel tırtıklı adenomlar
- Neoplastik olmayan polipler şunları içerir:
- Hiperplastik polipler
- Juvenil polipler
- Enflamatuar psödopolipler
Kolon Polipleri Ne Kadar Yaygındır?
Kolon polipleri özellikle yaşlandıkça yaygındır. Genel olarak yetişkinlerin yaklaşık %20’sini, 50 yaş üstü kişilerin yaklaşık %40’ını ve çocukların %6’sını etkiler. Tüm etnik kökenlerden ve cinsiyetlerden insanlar kolon polipleri ve kolon kanseri riski altındadır. Genel olarak Batı ülkelerinde biraz daha yaygındırlar.
Kolon Poliplerinin Yüzde Kaçı Kanserlidir?
Çoğu kolon polibinin kansere dönüşme potansiyeli vardır, bu nedenle sağlık hizmeti sağlayıcıları bunları kolonoskopi sırasında çıkarır. Ancak bunlardan çok azı aslında kansere dönüşüyor ve bunun gerçekleşmesi uzun zaman alıyor. Rutin kolonoskopiler poliplerin kansere dönüşme şansına sahip olmadan çıkarılmasını sağlar.
Kolorektal kanserlerin yaklaşık %75’i adenomatöz poliplerden başlar ve tüm kolon poliplerinin yaklaşık %80’i adenomlardır. Ancak adenomların yalnızca %5’i aslında kötü huyludur. Rastgele, ortalama büyüklükte bir kolon polipinin kansere dönüşme riskinin 10 yılda %8, 20 yılda ise %24 olduğu tahmin edilmektedir.
Kolon Polipleri Nedenleri Nelerdir?
Kolon poliplerinin çoğu sporadiktir, yani rastgele meydana gelirler. Bununla birlikte, bazı kişilerde kolon poliplerine neden olan, ailelerinden geçen kalıtsal sendromlar vardır. Bu sendromlar çok sayıda belirli polip türüne neden olabilir ve daha yüksek kanser riski taşıyabilir.
Kolon Polibi Ana Nedeni Nedir?
Genetik mutasyonlar kolon polibi ana nedenidir. Bunlar, hücrelerinizin kendilerini çoğaltmak için kullandıkları genetik koddaki hatalardır. Kolon astarınızdaki hücreler sıklıkla kendilerini değiştirirler, dolayısıyla hataların meydana gelme olasılığı daha yüksektir. Kodları değiştiğinde büyürler ve farklı davranırlar.
Bazı gen mutasyonları ailelerden aktarılır (bunlar kalıtsal sendromlardır). Diğerleri rastgele görünüyor, ancak muhtemelen birden fazla katkıda bulunan nedenleri var. Araştırmacılar sporadik kolon poliplerinin kısmen kalıtsal olabileceğine ve kısmen de çevresel risk faktörleri tarafından tetiklenebileceğine inanıyor.
Kolon Poliplerine Neden Olan Durumlar Nelerdir?
Genetik: Birinci derece akrabanız varsa, kolon poliplerine sahip olmanız daha olasıdır. Ayrıca belirli bir kalıtsal sendromla ilişkili kolon polipleri de olabilir.
Kolon polipleri oluşumuna neden olan genetik bozukluklar şunları içerir:
- Ailesel adenomatöz polipoz (FAP).
- Peutz-Jeghers sendromu.
- MUTYH ile ilişkili polipozis.
- Gardner sendromu.
- PTEN hamartom tümör sendromu.
- Turcot sendromu.
- Tırtıklı polipozis sendromu.
- Juvenil polipozis sendromu.
Çevre: Çevresel risk faktörleri, kolon sağlığınızı etkileyebilecek, nerede ve nasıl yaşadığınızla ilgili faktörlerdir. Bunlar fiziksel çevrenizi, sosyal çevrenizi ve yaşam tarzı alışkanlıklarınızı içerir.
Kolon polipleri oluşumuna katkıda bulunabilecek çevresel risk faktörleri şunlardır:
- Yaşlanma.
- Sigara içmek.
- Ağır alkol kullanımı.
- Yüksek yağlı, düşük lifli diyet.
- Egzersiz eksikliği.
- Obezite.
- Diyabet.
- Enflamatuar barsak hastalığı.
İstisnalar: Enflamatuar psödopolipler gerçek polip değildir ve genetik mutasyonlardan kaynaklanmaz. Poliplere benzeyen yumru benzeri yara izleri oluşturacak şekilde iyileşen ülserlerdir. Kolonunuzdaki kronik iltihaplanma ( kolit ) bu ülserlerin olağan nedenidir. Genellikle inflamatuar bağırsak hastalığı (IBD) ile ilişkilidirler.
Kolonoskopi Gözetimi
Kolonoskopinizde neoplastik polip bulunmazsa 10 yıl boyunca başka bir polipe ihtiyacınız olmayabilir. Ancak neoplastik poliplerinizi aldırdıysanız, bir sonraki taramanızı yaptırmanız gerektiğinde bu durum değişebilir. Sağlayıcınız, kişisel risk faktörlerinize bağlı olarak bir, üç, beş veya yedi yıl sonra tekrar gelmenizi önerecektir.
Kolon Polipleri Oluşmasını Önleyebilir Miyim?
Kolon poliplerine yol açan genetik mutasyonları önlemenin hiçbir yolu yoktur. Ancak genel sağlığınıza iyi bakarak kolon polibi oluşma riskini azaltabilirsiniz. Daha fazla işlenmemiş gıda ve daha az hayvansal yağ tüketmek, biraz egzersiz yapmak ve aşırı içki ve sigaradan kaçınmak kolorektal kanserin önlenmesine yardımcı olabilir.
Kolon Polipleri Ne Kadar Ciddidir?
Kolon polipleri kansere dönüşme potansiyelleri nedeniyle ciddi olabilir. Ancak poliplerin çoğu, bulunduklarında kanserli değildir. Bazıları tedavi edilmezse zamanla kansere dönüşebilir. Bunun olmasını önlemek için sağlık hizmeti sağlayıcıları bulduklarında bunları çıkarırlar.
Kolon Polipleri Hakkında Doktoruma Hangi Soruları Sormalıyım?
1) Ne tür kolon poliplerim var?
2) Poliplerim neoplastik mi (kanser öncesi) yoksa neoplastik olmayan mı (iyi huylu veya kanserli olmayan)?
3) Kolon kanserine yakalanma açısından düşük risk, ortalama risk veya yüksek risk altında mıyım?
4) Kalıtsal polipozis sendromları için genetik test yaptırmalı mıyım?
5) Kolon polipleri çıkarıldıktan sonra ne kadar hızlı geri gelir?
6) Bir sonraki kolonoskopi taramamı ne zaman yaptırmalıyım?
