Kolonoskopi Nedir ? Nasıl Yapılır ?

Kolonoskopi Nedir?

Kolonoskopi, ışıklı ve kameralı bir prop yardımı ile kalın bağırsağın incelendiği bir uygulamadır. Kolonoskopi işlemi esnasında kalın bağırsaktaki polipler saptanabilir ve aynı seansta gerekirse alınabilir. Anüsten başlanarak yapılan kolonoskopi uygulaması, hem tanı hem de tedavi amaçlı olarak yapılabilmektedir. Polipler yıllar içinde kalın bağırsak kanserene dönüşür. Bu işlem sırasında poliplerin saptanıp çıkartılması kanser oluşumunu engellemektedir.

Kolonoskopi Hangi Durumlarda Yapılır?

1. Bağırsak kanseri taraması ve polip kontrolünde.
2. Alesinde kalın bağırsak ( kolorektal kanser ) kanseri olan kişilerde kontrol amaçlı.
3. Rektal kanama olduğunda.
4. Kronik kabızlık yaşandığında.
5. Nedeni belirsiz kansızlık (anemi) ya da demir eksikliği varsa.
6. Kronik ishal varsa.
7. Sebebi belirsiz kilo kaybı gibi durumlar yaşanıyorsa.

Kolonoskopi Nasıl Yapılır?

Kolonoskopi uygulaması yapılmadan önce bir hazırlık süreci mevcuttur. Kolonoskopi öncesi uygulamayı yapacak olan doktora;

Kişinin hastalık geçmişi kullanılan ilaçlar ya da ilaç alerjisi ile alakalı bilgiler eksiksiz verilmelidir.

Kolonoskopi işleminin başarıyla tamamlanması için bağırsakların temiz olması gerekmektedir. Bunun için çeşitli yöntemler uygulanabilmektedir. Bağırsakların gerektiği biçimde temizlenmemiş olması, lezyon ya da polip olarak isimlendirilen yapıların kolonoskopi uygulaması esnasında gözden kaçmasına ve işlemin uzayarak tekrarlanmasına sebep olabilir. İşlem uygulanırken genel olarak izlenen adımları ise şu şekilde sıralayabiliriz;

1. Kolonoskopinin yapılacağı gün, uygulamadan sonra rahat edebilmek amacıyla bol ve rahat kıyafetler giyilmesi tavsiye edilir.
2. Kolonoskopiye başlamadan önceki gün hasta bireye sakinleşmesi için ağrı kesici verilir.
3. Uygulama esnasında ise hasta bireyin arkasını açıkta bırakan “kolonoskopi pantolonu” şeklinde adlandırılan bir giysi giyilir.
4. Gerekli görüldüğü zaman solunum ile tansiyon ve kalp atış hızının anbean takip edilebilmesi için hastanın vücuduna elektrotlar takılabilir.
5. Hasta muayene masasında yana doğru yatarak dizlerini göğsünde birleştirir.
6. Kolonoskopi pozisyonunun sağlanmasının ardından hekim kolonoskopu makata yerleştirir.
7. İşlemin daha kolay bir şekilde yapılabilmesi ve daha net bir görüntü almak için ilgili hekim bağırsaklara biraz hava verebilir.
8. Kolonoskopi cihazının ucunda bulunan kamera görüntüleri bağlı olduğu harici bir monitöre iletir ve böylece doktor kolonunun içerisini daha rahat inceleme fırsatı bulabilir.

Kolonoskopi Öncesi Yapılması Gerekenler Nelerdir?

Kolonoskopi Diyeti

Kolonoskopi uygulamasından önce bazı diyet veya sıvı kısıtlamaları olabilmektedir. Fakat bu tip bir beslenme tarzının uygulanıp uygulanmayacağı kişiye göre değişiklik göstermektedir. Hekim hasta bireyin durumunu değerlendirdikten sonra kolonoskopik işlem için diyetin gerekliliğine karar vermektedir.

Kolonoskopi diyeti, tüketildiğinde posa bırakan yüksek lifli bitkisel gıdalardan kaçınmaya dayanır. Lifli besinlerin tüketimi çok fazla posa bırakacağı için kalın bağırsak temizliğinde problemler yaşanabilir. Ayrıca kolonoskopiden bir gün önce katı gıdalar tüketilmemelidir. Bunların yerine su, çay ve meyve suyu tüketilebilir. 

Bunların haricinde, kolonoskopiden bir gün önce bir ya da iki kere yoğurt tüketilebilir. Kolonoskopiyi yaptığı esnasında kanla karışabilecek kırmızı renkli meşrubatlardan uzak durmak önemlidir. Aynı zamanda işlemden önceki gece yarısının ardından herhangi bir şey yiyip içilmemelidir.

Doktorun Kolonoskopiyi yapcağı Gün ; Katı ve sıvı hiçbir besin tüketilmemelidir. Kolonoskopik işlemi yaptığı esnasında sakinleştirici anestezi kullanılacağından dolayı, sigara ve tütün mamullerinden uzak durulmalıdır.

Kolonoskopik İlaçları

Kolonoskopik işlemi için bağırsakların temizlenmesine katkı sağlayan çeşitli ilaçlar ve yöntemler bulunmaktadır. Kolonoskopik işlemi gerçekleştirecek ilgili hekim, hasta bireye göre ilaç ve dozaj ayarlamasını yapacaktır. Bu doğrultuda, uygulanacak beslenme düzenine ek olarak, bağırsakların temizlenmesi için; 

• Sodyum fosfat,
• Müshil ilaçları,
• Makrogol etken maddesi barındıran ilaçlar,
• Mannitol,
• Polietilen glikol

gibi pek çok ilaç kullanılabilir.

Kolonoskopi Sonrası Dikkat Edilmesi Gereken 5 Madde?

1. İşlemin yapıldığı gün araç sürülmemesi ve işe dönülmemesi gerekmektedir.
2. İşlemden bir iki saat sonra bağırsaklardaki hava sebebiyle şişkinlik ve gaz sancısı meydana gelebilmektedir. Yürüyüş yapmak yaşanabilecek bu durumlara iyi gelebilir.
3. Ağır kaldırmak ya da yorucu faaliyetlerden uzak durulmalıdır.
4. Uygulama sonrası dışkıda az miktarda kan olabilir. Çoğunlukla bu durum problem yaratmamaktadır. Fakat kanamanın devam ettiği vakalarda doktorla tekrardan görüşülmesi gerekmektedir.
5. Günlük hayat düzenine geri dönmek için 1 gün kadar beklemek gerekir.

Kolonoskopi İçin Hangi Bölüm Doktoruna Gidilmelidir?

Kolonoskopi tanı amaçlı yapılabildiği gibi tedavi amaçlı da yapılabilmektedir. Kalın bağırsak ve rektumun incelendiği bu uygulama, gastroenteroloji ve genel cerrahi uzmanları tarafınca yapılmaktadır. Kolonoskopide deneyimli uzmanların uygulamayı gerçekleştirmesi olası risklerin önüne geçebilmektedir. Aynı zamanda kalın bağırsak delinmesi gibi olası tehditlere karşı uygulama, acil müdahale yapılabilecek merkezlerde yapılmalıdır.

Kolonoskopi Ne Kadar Sürer?

Kolonoskopi işlemi yaklaşık olarak 20 dakika ila 1 saat arasında sürmektedir. Fakat hastanın rahat bir işlem geçirmesi ve verilen sedasyon ilaçlarının etkisini atlatabilmesi için 1 ya da 2 saate ihtiyaç duyulabilir. Bunun haricinde, iyi ve net bir görüntü sağlanabilmesi için, bağırsaklara verilen havanın oluşturduğu gaz ve şişkinlik problemlerinin düzelmesi ise 1 ila 2 gün arasında değişebilmektedir. 

Kolonoskopi Acıtır Mı?

Bu işlemi araştıran birçok kişi ‘’Kolonoskopi acıtır mı?’’ sorusuna da yanıt aramaktadır. Kolonoskopi işlemi yapılmadan önce, hasta bireylere sakinleştirici verilir ve hastalar anestezi ile uyutulur. Bu sayede hastaların ağrı ve acı hissetmemeleri sağlanır.

Kolonoskopinin Yan Etkileri Nelerdir?

Kolonoskopi oldukça güvenli bir işlemdir. Fakat bazen işlem esnasında ya da sonrasında şu olumsuz durumlar meydana gelebilmektedir;

• Kanama.
• İltihaplanma.
• Divertikül (kalın bağırsak duvarının dışa yönelik fıtıklaşması).
• Şiddetli karın ağrısı.
• İşlem esnasında verilen sakinleştiriciye karşı negatif tepkime.
• Kalın bağırsak ya da rektum duvarında yırtılma (perforasyon).

Kolonoskopik İşlem Ne Kadar Sıklıkla Yapılmalıdır?

Kolonoskopi bağırsak kanserinin erken tanısında hayati öneme sahiptir. Herhangi bir risk etkenine sahip olmayan bireylerin 45 ila 50 yaşlarında rutin kolonoskopik taramalarını yaptırmaya başlaması gerekir. Ailesinde kolon kanseri geçmişi bulunan risk grubundaki kişilerin ise rutin kolonoskopi taramalarını daha erken yaşlarda yaptırması gerekebilmektedir. 

Kolonoskopinin tekrarlanma sıklığı yapılan uygulamanın neticelerine bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Yapılan kolonoskopik işlemin sonuçlarında polip gibi herhangi bir soruna rastlanmayan kişilerin 5 senede bir kolonoskopik kontrollerini tekrarlamaları tavsiye edilir.

Ülseratif kolit ya da Crohn rahatsızlıkları gibi iltihabi bağırsak rahatsızlıklarına sahip olan bireylerin takibini yapan Gastroenteroloji uzmanlarının, bu bireylerin kolonoskopik sıklıklarını belirlemesi de ayrıca önemlidir.  

Kolonoskopiden Önce Hangi Tahliller Yapılır?

Dışkı Örneği (Fekal İmmünokimyasal Testler): Kalın bağırsak tümörleri çoğunlukla kanamaya sebep olduğu için, gözle görülemeyen kanamanın saptanması adına yapılan dışkı testidir. Hasta dışkı örneğini evde alabilir. Ancak test edilecek dışkıya müdahale etmemesi gerekir. Bu test her yıl tekrarlanmayı gerektirir.

Dışkıda (Gaitada) Gizli Kan Testi: Kolon kanserinin saptanması için dışkı örneği ile birleştirilerek her sene tekrarlanması, kolonoskopisi kadar etkin sonuçlar doğurabilmektedir.

Çift kontrastlı baryum lavman: Kolonoskopide olduğu gibi kalın bağırsağın tamamen temizlenmesi gerekmektedir. Bu yöntem, büyük poliplerin saptanmasında etkili sonuçlar verse de küçük polipler gözden kaçabilmektedir. 

Kolonoskopi Hangi Durumlarda Yapılmaz?

1. Bağırsakların yeteri miktarda temizlenmediği kişilere.
2. Kolonoskopiyi yaparken bağırsaklarda delinme olasılığının fazla olduğu kişiler.
3. Şiddetli bağırsak iltihaplanmasına sahip kişilere.
4. Karın zarı iltihabı olan kişilere.
5. Kalp krizi riski yüksek olan kişiler için bu işlemin yapılmaması daha iyi bir seçenek olabilir. Bu noktada doktorunuz, tedavi süreci için en doğru kararı verecektir.

Sigmoidoskopi

Kolonun son bölümünün tarandığı bir yöntemdir. Bu yöntemle kolonun sol yarısında bulunan değişiklikler izlenebilir. Daha çok makattan kan gelmesi, dışkı boyutunda görülen değişim, çatlak ve yırtık ile beraber kanaması olan genç bireylerde yapılması tavsiye edilmektedir.