Kolonoskopi Nedir?

Kolonoskopi, ışıklı ve kameralı bir prop yardımı ile kalın bağırsağın incelendiği tetkik ve tanı işlemidir. Kanser poliplerini tespit eder.

Kolonoskopi işlemi esnasında kalın bağırsaktaki polipler saptanabilir ve aynı seansta gerekirse alınabilir.

Anüsten başlanarak yapılan kolonoskopi uygulaması, hem tanı hem de tedavi amaçlı olarak yapılmaktadır.

Polipler yıllar içinde kalın bağırsak kanserine dönüşür. Bu işlem ile poliplerin saptanıp çıkartılması kanser oluşumunu engellemektedir.

Kolonoskopi Nasıl Yapılır?

Kolonoskopi uygulaması yapılmadan önce bir hazırlık süreci mevcuttur. Kolonoskopi öncesi uygulamayı yapacak olan doktora;

Kişinin hastalık geçmişi kullanılan ilaçlar ya da ilaç alerjisi ile alakalı bilgiler eksiksiz verilmelidir.

Kolonoskopi işleminin başarıyla tamamlanması için bağırsakların temiz olması gerekmektedir. Bunun için çeşitli yöntemler uygulanabilmektedir. Bağırsakların gerektiği biçimde temizlenmemiş olması, lezyon ya da polip olarak isimlendirilen yapıların kolonoskopi uygulaması esnasında gözden kaçmasına ve işlemin uzayarak tekrarlanmasına sebep olabilir. İşlem uygulanırken genel olarak izlenen adımları ise şu şekilde sıralayabiliriz;

1. Kolonoskopi yapılacağı gün, uygulamadan sonra rahat edebilmek amacıyla bol ve rahat kıyafetler giyilmesi tavsiye edilir.
2. Kolonoskopi işlemine başlamadan önceki gün hasta bireye sakinleşmesi için ağrı kesici verilir.
3. Uygulama esnasında ise hasta bireyin arkasını açıkta bırakan “kolonoskopi pantolonu” şeklinde adlandırılan bir giysi giyilir.
4. Gerekli görüldüğü zaman solunum ile tansiyon ve kalp atış hızının anbean takip edilebilmesi için hastanın vücuduna elektrotlar takılabilir.
5. Hasta muayene masasında yana doğru yatarak dizlerini göğsünde birleştirir.
6. Kolonoskopi pozisyonunun sağlanmasının ardından hekim kolonoskopu makata yerleştirir.
7. İşlemin daha kolay bir şekilde yapılabilmesi ve daha net bir görüntü almak için ilgili hekim bağırsaklara biraz hava verebilir.
8. Kolonoskopi cihazının ucunda bulunan kamera görüntüleri bağlı olduğu harici bir monitöre iletir ve böylece doktor kolonunun içerisini daha rahat inceleme fırsatı bulabilir.

Kolonoskopi Yan Etkileri Nelerdir?

Kolonoskopi oldukça güvenli bir işlemdir. Fakat bazen işlem esnasında ya da sonrasında şu olumsuz durumlar meydana gelebilmektedir;

1. Kanama.
2. İltihaplanma.
3. Divertikül (kalın bağırsak duvarının dışa yönelik fıtıklaşması).
4. Şiddetli karın ağrısı.
5. İşlem esnasında verilen sakinleştiriciye karşı negatif tepkime.
6. Kalın bağırsak ya da rektum duvarında yırtılma (perforasyon).

Kolonoskopi Öncesi Hazırlık?

Kolonoskopi öncesi doktorunuza aşağıdakiler de dahil olmak üzere özel tıbbi durumlarınız hakkında bilgi verin:

• Gebelik
• Akciğer koşulları
• Kalp rahatsızlıkları
• Böbrek hastalığı
• Herhangi bir ilaca karşı alerjiler

Diyabetiniz varsa veya kanın pıhtılaşmasını etkileyebilecek ilaçlar kullanıyorsanız. Kolonoskopi öncesinde bu ilaçlarda ayarlama yapılması gerekebilir. Önce doktorunuza danışmadan herhangi bir ilacı almayı asla bırakmayın.

Kolonoskopi işlemine nasıl hazırlanacağınız konusunda doktorunuzun talimatlarını uyun.

Kolonoskopi sonrası sizi evinize götürecek bir şoför ayarladığınızdan emin olun.

İşlem sırasında sakinleştirici ilaç aldığınız için işlemden sonraki en az 8 saat kadar araç ve makine kullanmamanız gerekir.

Kolonoskopi Öncesi Diyet

Teste hazırlanmak için doktorunuz diyet değişiklikleri önerecektir.

Kolonoskopi’den birkaç gün öncesi yüksek lifli gıdaları sınırlamanız veya ortadan kaldırmanız istenebilir. Ayrıca kolonu temizlemek için ağız yoluyla müshil almanız istenecektir ve işlemden önceki gün berrak sıvı diyetine tabi tutulabilirsiniz.

Diyet değişikliklerinin yanı sıra kolonoskopi işleminin başarılı olması için bağırsaklarınızında temizlenmesi gerekir. İşlemden önce lavman veya özel bir müshil içeceği verilebilir.

Kolonoskopi Öncesi Yapılması Gerekenler Nelerdir?

Kolonoskopi öncesi yapılması gerekenler şunlardır:

• Muayeneniz bitene kadar katı yiyecek veya sıvı almayın.
• Birime gelirken yanınızda değerli eşya getirmeyin.
• Muayene sabahı duş veya banyo yapmalısınız. Yanınızda bir sabahlık getirin.
• İşlemden sonra size eve kadar eşlik edebilecek bir aile üyenizi veya arkadaşınızı getirmeniz önemlidir. Üniteyi yalnız bırakamazsınız.
• Sağlık sigortası bilgilerinizi veya sağlık kartınızı yanınızda getirin.

Kolonoskopi Diyeti

Kolonoskopi uygulamasından önce bazı diyet veya sıvı kısıtlamaları olabilmektedir. Fakat bu tip bir beslenme tarzının uygulanıp uygulanmayacağı kişiye göre değişiklik göstermektedir. Hekim hasta bireyin durumunu değerlendirdikten sonra kolonoskopik işlem için diyetin gerekliliğine karar vermektedir.

Kolonoskopi diyeti, tüketildiğinde posa bırakan yüksek lifli bitkisel gıdalardan kaçınmaya dayanır. Lifli besinlerin tüketimi çok fazla posa bırakacağı için kalın bağırsak temizliğinde problemler yaşanabilir. Ayrıca kolonoskopiden bir gün önce katı gıdalar tüketilmemelidir. Bunların yerine su, çay ve meyve suyu tüketilebilir. 

Bunların haricinde, kolonoskopiden bir gün önce bir ya da iki kere yoğurt tüketilebilir. Kolonoskopiyi yaptığı esnasında kanla karışabilecek kırmızı renkli meşrubatlardan uzak durmak önemlidir. Aynı zamanda işlemden önceki gece yarısının ardından herhangi bir şey yiyip içilmemelidir.

Doktorun Kolonoskopiyi yapcağı Gün ; Katı ve sıvı hiçbir besin tüketilmemelidir. Kolonoskopik işlemi yaptığı esnasında sakinleştirici anestezi kullanılacağından dolayı, sigara ve tütün mamullerinden uzak durulmalıdır.

Kolonoskopik İlaçlar

Kolonoskopik işlemi için bağırsakların temizlenmesine katkı sağlayan çeşitli ilaçlar ve yöntemler bulunmaktadır. Kolonoskopik işlemi gerçekleştirecek ilgili hekim, hasta bireye göre ilaç ve dozaj ayarlamasını yapacaktır. Bu doğrultuda, uygulanacak beslenme düzenine ek olarak, bağırsakların temizlenmesi için; 

• Sodyum fosfat,
• Müshil ilaçları,
• Makrogol etken maddesi barındıran ilaçlar,
• Mannitol,
• Polietilen glikol
• gibi pek çok ilaç kullanılabilir.

Endoskopi Ünitesine Vardığınızda Yapmanız Gerekenler

Hastanede veya endoskopi ünitesi resepsiyonunda check-in yapın.

İşleminizden önce bir gecikme olabilir, bu nedenle okuyacak bir şeyler getirmek isteyebilirsiniz.

Size rutin soruların sorulacağı ve kendi sorularınızın yanıtlanacağı bir odaya getirileceksiniz.

Daha sonra bir elbise ve mütevazı bir pantolon giyeceksiniz.

Bileklerinize gerekirse alerji bandı da dahil olmak üzere kimlik bantları takılacaktır.

İşlem odasına getirilene kadar kabinde kalacaksınız.

Hastanedeki acil iş yükü öngörülemez olabilir. Planlanan saatlere uymak her zaman mümkün olmayabilir. Bu, gün içinde ne kadar bekleyeceğinizi etkileyebilir.

İşlem Odasında Yapmanız Gerekenler

Servis arabasına bindiğinizde personel hemşire kan basıncınızı, nabzınızı ve oksijen seviyenizi ölçecektir. Ayrıca kalp monitörüne de bağlanacaksınız.

Tıbbi ekibin bir üyesi sizinle prosedürü tartışacak ve sizden bir onay formu imzalamanızı isteyecektir.

Doktor kolunuzdaki bir damara plastik bir iğne (kanül) yerleştirecektir. Sedasyon ilacı bu yolla verilir.

Takıyorsanız gözlükleri ve takma dişleri çıkarmanız istenecektir. İşitme cihazı takıyorsanız bunu yerinde bırakabilirsiniz.

Size bir yüz maskesi yoluyla oksijen verilecektir.

İşlem için dizleriniz hafifçe bükülmüş halde sol tarafınıza yatacaksınız.

Uzman, skopu nazikçe poponuza sokar ve kolonunuza (kalın bağırsağa) iletir. İşlem sırasında kolonunuzun iç yüzeyinin net bir şekilde görülebilmesi için kolonunuza hava verilir. Rüzgara benzer ağrılarınız olabilir ama bunlar çok uzun sürmeyecektir.

Kolonoskopik işlem genellikle ortalama 30 dakika sürer. Ancak zamanlar değişebilir.

Kolonoskopi Sonrası

Kolonoskopik işlem sonrası derlenme (iyileşme) odasına götürüleceksiniz.

İyileşme Odasında Karşılaşacağınız Durumlar

Personel hemşire maske aracılığıyla size biraz daha oksijen verecektir. Kan basıncınızı, nabzınızı ve oksijen seviyenizi ölçecek ve belgeleyecekler.

1 saate kadar sedasyondan sonra uyuyacaksınız.

Giyinmeniz için arabadan bir sandalyeye çıkmanıza yardım edilecek.

Bir hemşire plastik iğneyi (kanül) kolunuzdan çıkaracaktır.

Size çay veya kahve ve kızarmış ekmek ikram edilecektir.

Bir hemşire size işlem sonrası yazılı talimatlar verecektir. Kimlik bantlarını çıkaracaklar.

Eve gitmeden önce tıbbi ekibimizin bir üyesi sizinle konuşacaktır. Herhangi bir örnek alıp almadığımızı veya herhangi bir polip çıkarıp çıkarmadığımızı size söyleyeceklerdir.

Kolonoskopi daha fazla teste veya tedaviye ihtiyacınız olduğunu gösterirse bunu sizinle görüşeceğiz. En iyi eylem planına birlikte karar vereceğiz.

Doktor bağırsağınızın tamamını göremeyebilir. Bu, bağırsağınızın tamamen boşalmaması veya tüpün bağırsağınızın sonuna ulaşamaması durumunda meydana gelebilir. Sizden tekrar kolonoskopi veya başka bir test yaptırmanızı isteyebiliriz.

Son olarak takip randevusuna ihtiyaç duyulursa, bunun hakkında tarih ve saati içeren bir bildiri alırsınız.

Eve Dönüş

İlaçlar sizi 24 saat boyunca araba kullanamayacak kadar uykulu hale getirecektir. Sizi hastaneden eve getirecek birini ayarlamanız gerekir. Aksi takdirde testinizi iptal etmek zorunda kalabiliriz.

Kolonoskopi Sonrası Dikkat Edilmesi Gereken 5 Madde?

1. İşlemin yapıldığı gün araç sürülmemesi ve işe dönülmemesi gerekmektedir.
2. İşlemden bir iki saat sonra bağırsaklardaki hava sebebiyle şişkinlik ve gaz sancısı meydana gelebilmektedir. Yürüyüş yapmak yaşanabilecek bu durumlara iyi gelebilir.
3. Ağır kaldırmak ya da yorucu faaliyetlerden uzak durulmalıdır.
4. Uygulama sonrası dışkıda az miktarda kan olabilir. Çoğunlukla bu durum problem yaratmamaktadır. Fakat kanamanın devam ettiği vakalarda doktorla tekrardan görüşülmesi gerekmektedir.
5. Günlük hayat düzenine geri dönmek için 1 gün kadar beklemek gerekir.

Uyarı!

Kolonun kanaması ve delinmesi nadir görülen fakat kolonoskopinin olası bir komplikasyonu yani yan etkisidir. Kolonoskopi sonrası aşağıdaki durumları yaşadığınızda hemen doktorunuzu arayın:

• Aşırı veya uzun süreli rektal kanama.
• Şiddetli karın ağrısı, ateş veya titreme.

Kolonoskopi İçin Hangi Bölüm Doktoruna Gidilir?

Kolonoskopi tanı amaçlı yapılabildiği gibi tedavi amaçlı da yapılabilmektedir. Kalın bağırsak ve rektumun incelendiği bu uygulama, gastroenteroloji ve genel cerrahi uzmanları tarafınca yapılmaktadır. Kolonoskopide deneyimli uzmanların uygulamayı gerçekleştirmesi olası

risklerin önüne geçebilmektedir. Aynı zamanda kalın bağırsak delinmesi gibi olası tehditlere karşı uygulama, acil müdahale yapılabilecek merkezlerde yapılmalıdır.

Kolonoskopi İle İlgili Sık Sorulan Sorular

Kolonoskopi Öncesi Hangi Tahliller Yapılır?

Kolonoskopi öncesi yapılan testler şunlardır:

Dışkı Örneği (Fekal İmmünokimyasal Testler): Kolon kanseri çoğunlukla kanamaya sebep olduğu için, gözle görülemeyen kanamanın saptanması adına yapılan dışkı testidir. Hasta dışkı örneğini evde alabilir. Ancak test edilecek dışkıya müdahale etmemesi gerekir. Bu test her yıl tekrarlanmayı gerektirir.

Dışkıda (Gaitada) Gizli Kan Testi: Kolon kanseri bulguları olup olmadığını anlamak için dışkı örneği alınır, bu kolonoskopik taramalar kadar etkin sonuçlar doğurabilmektedir.

Çift kontrastlı baryum lavman: Kolonoskopide olduğu gibi kalın bağırsağın tamamen temizlenmesi gerekmektedir. Bu yöntem, büyük poliplerin saptanmasında etkili sonuçlar verse de küçük polipler gözden kaçabilmektedir.

Kolonoskopi Ne Kadar Sürer?

Kolonoskopi işlemi yaklaşık olarak 20 dakika ila 1 saat arasında sürmektedir. Fakat hastanın rahat bir işlem geçirmesi ve verilen sedasyon ilaçlarının etkisini atlatabilmesi için 1 ya da 2 saate ihtiyaç duyulabilir. Bunun haricinde, iyi ve net bir görüntü sağlanabilmesi için, bağırsaklara verilen havanın oluşturduğu gaz ve şişkinlik problemlerinin düzelmesi ise 1 ila 2 gün arasında değişebilmektedir. 

Kolonoskopi Acıtır Mı?

Bu işlemi araştıran birçok kişi ‘’Kolonoskopi acıtır mı?’’ sorusuna da yanıt aramaktadır. Kolonoskopi işlemi yapılmadan önce, hasta bireylere sakinleştirici verilir ve hastalar anestezi ile uyutulur. Bu sayede hastaların ağrı ve acı hissetmemeleri sağlanır.

Kolonoskopi Ne Kadar Sıklıkla Yapılmalıdır?

Kolonoskopi bağırsak kanserinin erken tanısında hayati öneme sahiptir. Herhangi bir risk etkenine sahip olmayan bireylerin 45 ila 50 yaşlarında rutin kolonoskopik taramalarını yaptırmaya başlaması gerekir.

Ailesinde kolon kanseri geçmişi bulunan risk grubundaki kişilerin ise rutin olarak kolonoskopik taramaları daha erken yaşlarda yaptırması gerekebilmektedir. 

Kolonoskopi işleminin tekrarlanma sıklığı yapılan uygulamanın neticelerine bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Yapılan kolonoskopik işlemin sonuçlarında polip gibi herhangi bir soruna rastlanmayan kişilerin 5 senede bir kolonoskopik kontrollerini tekrarlamaları tavsiye edilir.

Ülseratif kolit ya da Crohn rahatsızlıkları gibi iltihabi bağırsak rahatsızlıklarına sahip olan bireylerin takibini yapan Gastroenteroloji uzmanlarının, bu bireylerin kolonoskopik sıklıklarını belirlemesi de ayrıca önemlidir.  

Kolonoskopi Hangi Durumlarda Yapılır?

Kolonoskopi işlemi aşağıdaki durumlar için uygulanır:

1. Bağırsak kanseri taraması ve polip kontrolünde.
2. Alesinde kalın bağırsak (kolorektal kanser) kanseri olan kişilerde kontrol amaçlı.
3. Rektal kanama olduğunda.
4. Kronik kabızlık yaşandığında.
5. Nedeni belirsiz kansızlık (anemi) ya da demir eksikliği varsa.
6. Kronik ishal varsa.
7. Sebebi belirsiz kilo kaybı gibi durumlar yaşanıyorsa.

Kolonoskopi Hangi Durumlarda Yapılmaz?

1. Bağırsakların yeteri miktarda temizlenmediği kişilere.
2. Kolonoskopiyi yaparken bağırsaklarda delinme olasılığının fazla olduğu kişiler.
3. Şiddetli bağırsak iltihaplanmasına sahip kişilere.
4. Karın zarı iltihabı olan kişilere.
5. Kalp krizi riski yüksek olan kişiler için bu işlemin yapılmaması daha iyi bir seçenek olabilir. Bu noktada doktorunuz, tedavi süreci için en doğru kararı verecektir.

Sigmoidoskopi Nedir?

Kolonun son bölümünün tarandığı bir yöntemdir. Bu yöntemle kolonun sol yarısında bulunan değişiklikler izlenebilir. Daha çok makattan kan gelmesi, dışkı boyutunda görülen değişim, çatlak ve yırtık ile beraber kanaması olan genç bireylerde yapılması tavsiye edilmektedir.