Crohn Hastalığında Beslenme Şekli Nasıl Olmalıdır?
Crohn hastalığında beslenme şekliniz için, hangi yiyeceklerin kendinizi en iyi şekilde hissetmenize yardımcı olacağını bilmek kolay değildir.
Crohn hastalığında beslenme şekli araştırmaları sonucunda diyet yapmanın inflamatuar bağırsak hastalığının gelişiminde, hastalığın seyrinde, remisyonun başlatılması veya sürdürülmesinde, semptomların azaltılmasında ve beslenme durumunda rol oynadığı görülmektedir.
Crohn hastalığında beslenme şeklinizin dengeli ve besin açısından zengin, sağlıklı bir diyet olması için birkaç ipucumuz var. Bu ipuçları yalnızca eğitim amaçlıdır.
Crohn Hastalığı Diyeti
Crohn hastalığı diyetinizde en aza indirmek isteyebileceğiniz iki tür yiyecek vardır. Bunlar tetikleyici yiyecekler ve aktif hastalık riskini artıran yiyeceklerdir.
Crohn Hastalığını Tetikleyen Gıdalar: Tetikleyici gıdalar, rahatsız edici semptomlara neden olan herhangi bir gıdadır. Ancak semptomlara yol açabilmelerine rağmen, tetikleyici yiyecekler her zaman vücudunuzda görülebilir bir zarara (veya iltihaba) neden olmayabilir.
Crohn hastalığında beslenme durumunuza göre herkesin farklı tetikleyici yiyecekleri olabilir, ancak ortak tetikleyici yiyecekler ve içecekler şunlardır:
- Çözünmeyen lif içeriği yüksek (suda çözünmeyen) yiyeceklerin sindirimi zor olabilir: Çiğ karalahana, elma kabuğu, ay çekirdeği.
- Yüksek lifli besinler: Brüksel lahanası, lahana, karnabahar, kuşkonmaz.
- Yüksek laktoz içeren besinler: İnek sütü, krema, dondurma, muhallebi.
- Şeker alkolleri ve yapay tatlandırıcılar: Sorbitol, mannitol, ksilitol, sukraloz, aspartam, sakarin.
- Eklenmiş şekerler ve şekerli yiyecekler: Kurabiyeler, hamur işleri, hindistancevizi şekeri, bal, akçaağaç şurubu.
- Yüksek yağlı yiyecekler: Tereyağı, peynirli yemekler, kızarmış yiyecekler.
- Baharatlı yiyecekler: Sriracha, acı biber.
- Alkol, Kafeinli kahve, çay, enerji içecekleri, diğer kafeinli içecekler.
- Şekerle tatlandırılmış içecekler: Soda, şekerli şuruplu kahve, espresso içecekleri, meyve suları.
Crohn hastalığında beslenme planlamanızı bu ortak tetikleyici yiyecekler ve içeceklere göre planlamanız iyi olacaktır.
İnflamasyon (Aktif Hastalık) Riskini Artıran Yiyecekler: Belirli yiyecekleri zaman içinde sık sık yemenin iltihaplanma riskini artırdığı tespit edilmiştir.
Bu yiyecekleri canınız istediğinde ara sıra yemekte sorun yoktur, sadece ölçülü olarak tüketilmelidir. Aktif olarak bu yiyecekleri kısıtlamaya çalışmak yerine, diyetinize daha fazla çeşitlilik katmaya odaklanmaya çalışın.
Örneğin, genellikle her gün kırmızı et yerseniz, hafta boyunca tavuk, hindi, soya peyniri, yumurta, tilapia, somon ve ton balığı tüketmek için diyetinize daha çeşitli proteinler eklemeye odaklanın.
Crohn Hastalığında Beslenmede İnflamasyonu Artıran Gıdalar Şunlardır:
- Kırmızı et: sığır eti, kuzu eti, domuz eti, dana eti, bizon.
- İşlenmiş et: Öğle yemeği şarküteri eti, domuz pastırması, sosisli sandviç, sosis.
- Hindistan cevizi yağı, süt yağı, hurma yağı.
Crohn hastalığında beslenme şekilleri araştırması sonucu ortaya çıkan kanıtlar, aşağıdaki gıdaların iltihaplanmada rol oynayabileceğini düşündürmüştür. (Ancak daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır):
- Belirli katkı maddelerini içeren işlenmiş gıdalar: Karboksimetilselüloz, polisorbat-80, İrlanda yosunu, maltodekstrin, titanyum dioksit, sülfatlar, guar zamkı.
- Yapay tatlandırıcılar: Aspartam, sukraloz, sakarin.
Crohn Hastalığında Beslenme ile ilgili Akılda Tutulması Gereken Önemli Noktalar:
- Kendine iyi davran. En büyük farkı yaratan, tek bir gün veya öğün yerine diyetinizin bir bütün olarak nasıl göründüğüdür. İltihaplanmada rol oynayabilecek yiyecekleri ara sıra yiyebilirsiniz.
- Düzensiz yeme, GI hastalıkları olan kişilerde yaygındır ve daha kötü hastalık sonuçlarıyla ilişkilidir.
- Gıda diyetinize kendinizi hazır hissetmiyorsanız veya hazır olabilmeniz için, IBD odaklı bir diyetisyene ve bağırsak konusunda uzmanlığı olan bir psikoloğa ulaşın.
- Bazı kültürler sıklıkla baharatlı yiyecekler veya kırmızı et tüketir. Bu geleneksel yiyeceklerinizi diyetinizden tamamen çıkarmak yerine, daha iyi tolere edilen alternatif malzemeler ile değiştirerek tariflerinize uyarlamayı deneyin. Ayrıca, yemekten daha az yemeyi deneyebilirsiniz, böylece yine de tadını çıkarabilirsiniz ve bu durum semptomlarınızı tetiklemez.
Crohn Hastalığında Beslenmede Artırılacak Gıdalar Nelerdir?
Crohn hastalığında beslenme şekilleri araştırması sonucunda, sık sık tüketilen belirli gıdaların iltihaplanmayı azalttığı bulunmuştur.
Crohn Hastalığında beslenmede tüketimi artırılması gereken yiyecekler şunlardır:
- Meyveler: Muz, ahududu, elma püresi, harmanlanmış meyve.
- Sebzeler: Kabak, çatalla pişirilmiş havuç, yeşil fasulye.
- Omega 3 yağ asitleri açısından zengin besinler: Yağlı balık (somon, ton balığı, uskumru vb.), ceviz yağı, chia tohumu, keten tohumu yağı, keten tohumu küspesi.
Crohn hastalarının beslenme planlamasında bu gıdaların olması iltihaplanmanın yavaşlayıp azalması için önemlidir.
Crohn Hastalığında Beslenmede Azaltılması Gereken Gıdalar Nelerdir?
Crohn hastalığında beslenme şekilleri araştırması sonucunda bazı gıdaların iltihaplanmayı artırdığı görülmüştür.
- Mantarlar
- Patlamış mısır
- Biftek
- Kurutulmuş et veya meyve
- Çiğ fındık
- Salatalar
Bu gıdalar inflamasyon (aktif hastalık) riskini artırdığı için hastanın crohn atağı yaşamasına sebebiyet verebilir. Bu yüzden crohn hastaları beslenme planlamalarında bu besinlerin tüketimlerini azaltmalıdırlar.
Crohn Hastalığı Yasak Yiyecekler
Crohn hastalığında beslenme şekilleri ve hastaların incelenmesi sonucunda bazı gıdaların tüketimi aktif hastalık riskini oldukça artırdığı için tüketilmemelidir.
- Hazır gıdalar.
- Yağlı yiyecekler.
- Şekerli gıdalar.
- Aşırı soğuk ve sıcak (yiyecekler ve içecekler).
- Kızartılmış gıdalar.
- Asitli içecekler.
- Aşırı sert besinler.
Bu gıdalar crohn hastalarının beslenme listelerinde olamaması gereken gıdalardır.
Crohn Hastalığında Beslenme Diyetinize Dahil Edebileceğiniz Diğer Sağlıklı Yiyecekler
Crohn hastalığında beslenme diyetiniz için pişmiş ve soğutulmuş veya yeniden ısıtılmış nişastaları tercih etmelisiniz.
örnek:
- Patates
- Tatlı patates
- Pirinç
- Yulaf ezmesi
- Yapraklı yeşil sebzeler (pişirmeyi ve küçük parçalar halinde kesmeyi veya bunları smoothie haline getirmeyi deneyin)
Kısaca meyve ve sebze gibi suda çabuk eriyebilen gıdalar tercih edilmelidir. Ahududu mükemmel bir örnektir. Taze bir ahududu bir bardak suya attığınız anda dağılmaya başlayacaktır.
Ancak elmanın kabuğu gibi bir meyve suda çözünmez, çünkü çözünmez lif oranı yüksektir. Suda çözünmez lif oranı yüksek gıdalardan uzak durulmalıdır.
Crohn Hastalığı Beslenme Listesi ve Planlaması
Crohn hastalığında beslenme şekli için her ne kadar herkese uyan tek bir yemek listesi ve planlaması olmasa da, bu ipuçları günlük beslenmenizi daha iyi hale getirmenize yardımcı olabilir:
- İdrarınızı hidratlı, kalın ve açık sarı tutacak kadar için: Su, et suyu, smoothie, enteral beslenme takviyesi veya oral rehidrasyon solüsyonu (şeker ve elektrolit tuzlar içeren nemlendirici içecek).
- Yemeklerinizi önceden hazırlayın.
- Ana öğünlerinizi pişirmek için çok yorgun olabileceğiniz günler olabilir. Bu yüzden hızlı ve kolay yemekler planlayın.
- Mutfağınızda semptomlarınızı şiddetlendirmeyen yiyecekler bulundurmaya özen gösterin.
- Basit pişirme tekniklerini kullanın: Kaynatın, ızgara yapın, rosto yapın, buharda pişirin, haşlayın.
- Ev dışında yemek için bir plan oluşturun: Menüleri önceden gözden geçirin, toplantılara veya tatillere kendi yemeğinizi getirmeyi tercih edip etmediğinizi arkadaşlarınıza, aile üyelerinize bildirin ve bu özel günlerin tadını çıkarabilmeniz için diyetinize göre kültürel tarifler uyarlayabilirsiniz.
Crohn Hastalığı Alevlenirken Nasıl Beslenmeliyim?
Genel olarak “Crohn Hastalığında beslenme de artırılacak besinler” bölümünde sıralanan besinleri tüketmeye devam etmeniz iyi olacaktır. Toleransı artırmak için lif içeren gıdaların dokusunu da ayarlamanız gerekebilir.
Proteini tüketimini artırın: Aktif hastalık sırasında protein ihtiyacı arttığından, gün boyunca protein içeren gıdaları tüketmeye odaklanmak da yararlıdır. Crohn hastalığında beslenme şekliniz için protein içeren yiyeceklere örnekler şunlardır: Tavuk, soya peyniri, balık, hindi, yumurta, yoğurt, fasulye, chia tohumu ve fındık ezmeleridir.
Sıvı tüketimini artırın: Sık sık gevşek dışkı yapıyorsanız, fekal enfeksiyonunuz varsa veya kabızlık veya eksik tahliyeniz varsa, nemlendirici sıvıları artırmaya odaklanmak yardımcı olabilir. Hidratlayıcı sıvıların bazı örnekleri şunlardır: Su, et suyu, smoothies ve oral rehidrasyon solüsyonudur.
Besin açısından yoğun öğünler ve atıştırmalıklar: İştahınız azaldıysa, son zamanlarda çaba göstermeden kendiliğinizden kilo verdiyseniz veya dışkı enfeksiyonu geçirdiyseniz, sık, küçük, besin dolu öğünler veya atıştırmalıklar tüketmeniz yararlı olabilir.
Bu öğünlere ve atıştırmalıklara örnek şunlardır:
- Atıştırmalık ekleme (örneğin, 1 yemek kaşığı fıstık ezmesi ve bir muz, humus ve kraker veya yoğurt ve çilek)
- Yemeklere zeytinyağı katmak
- Yemeklere 1⁄4 ila 1⁄2 avokado eklemek
- Öğün aralarında smoothie içmek
- Yemeklere sos eklemek (limon sarımsaklı tahin sosu gibi)
Crohn Hastalığı Remisyondayken Nasıl Beslenmeliyim?
Crohn hastalığında alevlenme sırasında yediğiniz yiyeceklerin dokusunu ayarlıyorsanız, remisyondayken de sindirilmesi daha zor yiyecekleri yeniden yemeye başlayabilirsiniz.
Crohn hastalığınız varsa, gıdaların yapısını ayarlamaya devam edip etmeyeceğinizi doktorunuza sorun. Bazı tetikleyici gıdalar yalnızca aktif hastalık sırasında semptomlara neden olur ve diğerleri hastalık aktivitesinden bağımsız olarak tetikleyici olur.
Crohn hastalığında beslenme şeklinizi olabildiğince geniş tutmaya çalışın, özellikle meyveler, sebzeler, kabuklu yemişler, tohumlar, otlar ve kepekli tahıllar gibi mümkün olduğunca çok tolere edilebilir bitki bazlı gıdaları dahil edin.
Aktif hastalık oluşumunu azaltan ve aktif hastalık oluşumunun artmasına neden olabilecek durumları en aza indiren yiyecekleri bol miktarda tüketmeye devam edin.
Crohn Hastalığı Diyetinizde Gıda Kısıtlamalarını En Aza İndirin
Kısıtlanmış hissediyorsanız, crohn hastalığı diyetiniz muhtemelen çeşitlilikten yoksundur.
Her yiyecek farklı besin maddeleri içerir, bu nedenle bir yiyeceği ve özellikle bir yiyecek grubunu diyetinizden kısıtladığınızda, besin eksikliği riski altındasınız demektir. Bu, hastalığınızı olumsuz yönde etkileyebileceğinden, gıda kısıtlamalarını en aza indirmeye çalışın.
Ne yiyeceğinizden ve semptomlarınızı neyin tetiklediğinden emin değilseniz, IBD odaklı kayıtlı bir diyetisyenle çalışın.
