Crohn Hastalığı
Crohn Hastalığı ,bir tür inflamatuar bağırsak hastalığı (IBD), sindirim sisteminizin şişmesine ve tahriş olmasına neden olur. Crohn hastalığınız varsa karın ağrısı, ishal, kilo kaybı ve rektal kanama gibi belirtiler yaşayabilirsiniz. Bu tedavi edilemeyen ömür boyu süren bir durumdur. Bununla birlikte, tedaviler tipik olarak semptomlarınızı yönetmenize yardımcı olur ve aktif bir yaşam sürmenize izin verir.
Crohn Hastalığı nedir belirtileri nelerdir ?
Bölgesel enterit veya ileit olarak da adlandırılan Crohn hastalığı, inflamatuar bağırsak hastalığının (IBD) ömür boyu süren bir şeklidir . Durum, sindirim sistemini – özellikle ince ve kalın bağırsakları – alevlendirir ve tahriş eder. Crohn hastalığı ishal ve mide kramplarına neden olabilir. Periyodik hastalık alevlenmeleri yaşamak yaygın bir durumdur.
Crohn hastalığı adını Amerikalı gastroenterolog Dr. Burrill Crohn’dan (1884-1983) alır. 1932’de hastalığı tanımlayan ilk doktorlardan biriydi. Ülseratif kolit, yaygın olarak teşhis edilen başka bir IBD’dir.
Crohn Hastalığı ölümcülmüdür ?
İnsanlar arasında yaklaşık olarak binde iki oranında görülen bu hastalık, ağızdan anüse kadar sindirim sisteminin tüm bölümlerinde görülebilse de genellikle ince bağırsağın bitimine yakın kısımlarında kendini gösterir. Sebeb olduğu rahatsızlık kişiden kişiye göre değişse de bazı hasatalarda yaşamını tehdit edici boyutlara ulaşabilir.
Crohn Hastalığına Kimler yakalanabilir ?
Crohn hastalığı tipik olarak genç insanlarda görülür – genellikle geç onlu yaşlarında, 20’li yaşlarında veya 30’lu yaşlarının başında. Ancak bu durum her yaşta olabilir. Erkeklerde ve kadınlarda eşit derecede yaygındır. Crohn hastalığı küçük çocuklarda da görülebilir.
Sigara içiyorsanız, Crohn hastalığı riskiniz sigara içmeyenlere göre daha yüksek olabilir.
Crohn Hastalığının türleri nelerdir ?
Crohn hastalığı, sindirim sisteminin farklı bölümlerini etkileyebilir. Crohn hastalığının türleri şunları içerir:
İleokolit: Enflamasyon, ince bağırsakta ve kalın bağırsağın bir kısmında veya kolonda meydana gelir. İleokolit, Crohn hastalığının en yaygın türüdür.
Ileitis: İnce bağırsakta (ileum) şişlik ve iltihaplanma gelişir.
Gastroduodenal: Enflamasyon ve tahriş, mideyi ve ince bağırsağın üst kısmını (onikiparmak bağırsağı) etkiler.
Jejunoileitis: İnce bağırsağın üst yarısında (jejunum olarak adlandırılır) düzensiz iltihap alanları gelişir.
Crohn Hastalığının neden olur ?
Crohn hastalığının bilinen bir nedeni yoktur. Bazı faktörler, aşağıdakiler dahil, durumu geliştirme riskinizi artırabilir:
Otoimmün hastalık : Sindirim sistemindeki bakteriler vücudun bağışıklık sisteminin sağlıklı hücrelere saldırmasına neden olabilir.
Genler : İltihaplı bağırsak hastalığı (IBD) genellikle ailelerde görülür. Crohn’lu bir ebeveyniniz, kardeşiniz veya başka bir aile üyeniz varsa, sizde de olma riski yüksek olabilir. Genlerinizde, insanları Crohn hastalığına yatkın hale getirebilecek birkaç spesifik mutasyon (değişiklik) vardır.
Sigara içmek : Sigara içmek, Crohn hastalığı riskinizi iki katına çıkarabilir.
Crohn Hastalığının belirtileri nelerdir ?
Crohn hastalığı olan kişiler şiddetli semptom dönemleri (alevlenmeler) ve ardından semptomların olmadığı veya çok hafif olduğu (remisyon) dönemler yaşayabilir. Remisyon haftalar hatta yıllar sürebilir. Alevlenmelerin ne zaman olacağını tahmin etmenin bir yolu yok.
Crohn hastalığının belirtileri:
Karın ağrısı.
Kronik ishal.
Doluluk hissi.
Ateş.
İştahınızın kaybı.
Kilo kaybı.
Anormal cilt etiketleri (genellikle kalçalarınızda).
Anal çatlaklar.
Anal fistüller.
Rektal kanama.
Crohn Hastalığı nasıl teşhis edilir ?
Crohn’lu çoğu insan, devam eden ishal, karın krampları veya açıklanamayan kilo kaybı nedeniyle önce bir sağlık uzmanına görünür. Crohn hastalığının semptomlarını yaşayan bir çocuğunuz varsa, çocuk doktorunuza ulaşın. Belirtilerinizin nedenini bulmak için bu testlerden bir veya daha fazlasını yapılması gerekebilir;
Kan testi: Bir kan testi, iltihaplanma veya enfeksiyona işaret edebilecek yüksek sayıda beyaz kan hücresini kontrol eder. Test ayrıca düşük kırmızı kan hücresi sayısı veya anemi olup olmadığını da
kontrol eder . Crohn hastalığı olan her üç kişiden yaklaşık birinde anemi vardır.
Dışkı testi: Bu test, bakteri veya parazitleri kontrol etmek için dışkı örneğinize bakar. Kronik ishale neden olan enfeksiyonları ekarte edebilir.
Kolonoskopi: Kolonoskopi sırasında , kolonunuzun içini incelemek için bir endoskop (ışıklı ve kameralı ince tüp) kullanır. İltihaplanma belirtilerini test etmek için kolondan bir doku örneği ( biyopsi ) alınabilir.
Bilgisayarlı tomografi (BT) taraması: BT taraması, sindirim sisteminin görüntülerini oluşturur. Bağırsak iltihabının ne kadar şiddetli olduğunu görülür.
Üst gastrointestinal (GI) endoskopi: Endoskop adı verilen uzun, ince bir tüpü ağzınızdan boğazınıza sokar. Ekli bir kamera, midenin ve 12 parmak bağırsağının içini görmesini sağlar. Üst endoskopi sırasında doku örnekleri de alınabilir.
Üst gastrointestinal (GI) muayenesi: Üst GI muayenesi sırasında kullanılan röntgen görüntüleri, yutulmuş bir baryum sıvısının sindirim sisteminizden geçmesini izlemesini sağlar.
Crohn Hastalığı kan tahlilinde çıkar mı ?
Bir kan testi, iltihaplanma veya enfeksiyona işaret edebilecek yüksek sayıda beyaz kan hücresini kontrol eder. Test ayrıca düşük kırmızı kan hücresi sayısı veya anemi olup olmadığını da kontrol eder . Crohn hastalığı olan her üç kişiden yaklaşık birinde anemi vardır. Tek bir tanılama testi ile hastalığın teşhisini koymak mümkün değildir bir çok tetkite ihtiyaç duyulur.
Crohn Hastalığı tedavisi nedir ?
Crohn hastalığının tedavisi, belirtilerinize neyin sebep olduğuna ve sizin için ne kadar şiddetli olduğuna bağlı olarak değişir. Çocuklarda tedavideki amaç, remisyonu sağlamak (semptom alevlenmeleri arasındaki süre), remisyonu sürdürmek ve zaman içinde Crohn hastalığının herhangi bir komplikasyonunu yönetmektir.
Crohn hastalığı için şu tedavilerden birini veya birkaçını önerebilir:
Antibiyotikler: Antibiyotikler enfeksiyonları önleyebilir veya tedavi edebilir. Şiddetli enfeksiyonlar apselere (irin cepleri) yol açabilir. Veya fistüllere (normalde bağlanmayan iki organı birbirine bağlayan açıklıklar veya tüneller) neden olabilirler.
İshal önleyici ilaçlar: Loperamid (Imodium AD®) gibi reçeteli ilaçlar şiddetli ishali durdurabilir.
Biyolojik ilaçlar: Bu ilaçlar, bağışıklık tepkisini bastırmak için monoklonal antikorlar içerir.
Bağırsak istirahati: Bağırsaklarınıza iyileşme şansı vermek için, birkaç gün veya daha uzun süre yiyecek veya içecek tüketmemenizi önerilebilir. İhtiyacınız olan beslenmeyi elde etmek için intravenöz (parenteral) beslenme alabilirsiniz.
Kortikosteroidler: Kortizon, prednizon ve diğer kortikosteroidler , otoimmün hastalığın neden olduğu iltihaplanmayı baskılayabilir.
İmmünomodülatörler: Bu ilaçlar, aşırı aktif bir bağışıklık sistemini baskılayarak iltihabı yatıştırır. Azatiyoprin ve siklosporin içerirler.
Cerrahi: Cerrahi, Crohn hastalığını tedavi etmez, ancak komplikasyonları tedavi edebilir. Bağırsak perforasyonlarını (deliklerini), tıkanıklıklarını veya kanamayı düzeltmek için ameliyat gerekebilir.
Crohn Hastalığı komplikasyonları nelerdir ?
Crohn hastalığı, aşağıdakiler de dahil olmak üzere ciddi komplikasyonlara yol açabilir:
Apseler: Sindirim sisteminde veya karında enfekte irin dolu cepler oluşur.
Anal fissürler: Makattaki küçük yırtıklar ( anal fissürler ) ağrı, kaşıntı ve kanamaya neden olabilir.
Bağırsak tıkanıklıkları: Enflamasyon, fistüller veya daralmış bir bağırsaktan kaynaklanan skar dokusu, bağırsağı kısmen veya tamamen tıkayabilir. Atık madde ve gazlar oluşur. İnce bağırsakta veya kalın bağırsakta bir tıkanıklık ameliyat gerektirir.
Kolon kanseri: Kalın bağırsakta Crohn hastalığı kolon kanseri riskini artırır.
Fistüller: IBD, bağırsak duvarlarında fistül adı verilen anormal tünel benzeri açıklıkların oluşmasına neden olabilir. Bu fistüller bazen enfeksiyon kapar.
Yetersiz beslenme: Kronik ishal, vücudunuzun besinleri emmesini zorlaştırabilir. Crohn hastalığı olan kişilerde yaygın bir sorun demir eksikliğidir. Çok az demir , organlarınız yeterince oksijen alamadığında anemiye (düşük kırmızı kan hücresi sayısı) yol açabilir .
Ülserler: Ağzınızda, midenizde veya rektumunuzda ülser adı verilen açık yaralar oluşabilir .
Crohn Hastalığı hamileliği nasıl etkiler ?
Crohn hastalığı olan kadınlar normal gebelikler yaşayabilir ve genellikle de geçirirler. crohn hastalığı remisyonda iken gebe kalmaya çalışmanızı önerilebilir. Hamilelik sırasında alevlenmeler şu riskleri artırabilir:
Düşük (bebek tam olarak gelişmeden önce gebelik kaybı).
Erken doğum (gebeliğin 37. haftasından önce doğum).
Düşük doğum ağırlığı (5 pound, 8 ons’tan az yenidoğan ağırlığı).
Crohn Hastalığını nasıl önleyebilirim ?
Crohn hastalığını önlemenin bir yolu yok. Bu sağlıklı yaşam tarzı değişiklikleri semptomları hafifletebilir ve alevlenmeleri azaltabilir:
Sigarayı bırak.
Sağlıklı, az yağlı bir diyet yiyin.
Düzenli egzersiz yapın.
Stresi yönetin.
Crohn Hastalığı olan kişiler için prognoz (görünüm) nedir ?
Crohn hastalığı olan çoğu insan, sağlıklı ve aktif hayatlar yaşar. Crohn hastalığının tedavisi olmasa da, tedaviler ve yaşam tarzı değişiklikleri hastalığı remisyonda tutabilir ve komplikasyonları önleyebilir.
Yaşam tarzı değişiklikleri, diyetinizdeki değişiklikleri içerebilir. Crohn hastalığı olan kişilerin genellikle diyetlerini her gün yeterli kaloriyi alacak şekilde uyarlamaları gerekir. Laktoz intoleransı, Crohn hastalığı olanlar için de bir sorun olabilir. Bu diyet intoleransı ile ilgili sorunlarınız olduğunu fark ederseniz, belirli süt ürünlerinden kaçınmanız gerekebilir. Crohn hastalığınız varsa sigara içmekten de kaçınmalısınız. Sigara içmek sadece durumunuzu daha da kötüleştirebilir.
Crohn hastalığı teşhisi konulduktan sonra koruyucu kolonoskopiler yapılması gerekebilir. Ne sıklıkta kolonoskopi yaptırmanız gerektiği ve diğer tıbbi durumlar için risklerinizin kişiye bağlı olarak degişebili.
Crohn Hastaları doktorunu hangi durumlarda aramalı ?
Aşağıdakileri yaşarsanız mutlaka doktorunuzla iletişime geçilmeli
Dışkıda kan.
kabızlık.
Aşırı kilo kaybı.
Ateş.
Gaz geçirememe.
Mide bulantısı ve kusma.
Şiddetli karın ağrısı.
Alevlenme belirtileri.
Kontrol edilemeyen ishal.
Anemi belirtileri olabilecek zayıflık veya yorgunluk.
Crohn Hastalığını teşhisi konulduktan sonra doktoruma hangi soruları sormalıyım ?
Neden Crohn hastalığına yakalandım?
Ne tür bir Crohn hastalığım var?
Crohn hastalığında en iyi tedavi nedir?
Crohn hastalığında alevlenmeleri nasıl önleyebilirim?
Crohn hastalığında genetik geçiş formu varsa, aile üyelerim bu hastalığın riskini azaltmak için hangi adımları atabilir?
Crohn hastalığında diyet değişikliği yapmalı mıyım?
Crohn hastalığında hangi ilaçlardan kaçınmalıyım?
Crohn hastalığında ek takviye almalı mıyım?
Kansızlık için test yaptırmalı mıyım?
Crohn hastalığında alkolü kesmem gerekiyor mu?
Crohn hastalığında hangi komplikasyon belirtilerine dikkat etmeli miyim?
Crohn hastalığı alevlenmeleri tahmin edilemez ve günlük yaşamınızı bozabilir. Hastalığı kontrol altında tutmak için atabileceğiniz adımlar hakkında uzman doktorunuz ile konuşun. Doğru tedavi ve yaşam tarzı değişiklikleri ile semptomları yönetebilir, komplikasyonları önleyebilir ve aktif bir hayat yaşayabilirsiniz.
Crohn Hastalığında cerrahi ne zaman gereklidir ?
Crohn hastalığı bulunan kişilerin yaklaşık %70’inde yaşamlarının bir döneminde cerrahi gerekecektir.
Bunun bazı nedenleri bulunmaktadır:
1. Croh hastalığında İlaç tedavisine yanıt olmaması
Crohn’u ilaçlar ile tedavi etmeye başlamak doğaldır. Ancak bazen bu tedavi inflamasyonun kontrol altına alınmasında başarısız kalır. İshal, ağrı, iştahsızlık, kilo kaybı sürebilir. Eğer ağır semptomlar sürerse cerrahi düşünülebilir.
2. Croh hastalığında barsakta darlık oluşması
İltihap, barsak lümeninin (gıdanın geçtiği boşluk) daralmasına yol açabilir. Daralma (striktür) besinlerin buradan geçmesini zorlaştırabilir. Barsak duvarı kasları besinleri ilerletmek için zorlandıkça ağrı da ortaya çıkar. Eğer besinler hiç geçemezse kusma olabilmektedir. Daralma ve tıkanmanın tedavisi için cerrahi şarttır ve kullanılabilecek çeşitli yöntemler vardır.
3. Croh hastalığında abse ve fistül
Crohn hastalığı bulunan kişilerin yaklaşık %30’unda fistüller (barsakta anormal bağlantılar) ve abseler (iltihapla dolu yaralar) gelişmektedir. Fistüller genellikle bir abseden sonra gelişmektedir ve bir kanalla barsağın diğer bir kısmı ya da bir başka organ (örn. mesane, vajina) ile bağlantı oluşturmaktadır.
4. Croh hastalığında çocuklarda büyümenin yavaşlaması
Besinlerin emilimindeki bozukluk ve kortizonlu ilaçlar çocuklarda ve gençlerde büyümenin yavaş olmasına ve ergenliğin gecikebilmesine neden olabilirler. Bu durumda hastalıklı barsağın çıkartılması gerekli olabilmektedir.
5. Croh hastalığında kanser riski
Bazen kalın barsağın mukozasında (iç döşeyici tabaka) kanseröz değişiklikler oluşabilmektedir. Kolonda Crohn inflamasyonu bulunan hastalar, inflamasyon derecesinin kontrol edilmesi için yapılan kolonoskopi sırasında, kanserin erken belirtileri yönünden de taranabilirler. Eğer hücreler kanseröz hale geliyor gibi görünürlerse, kolonun çıkartılmasına yönelik bir operasyon önerilecektir. On yıldan uzun süre yaygın inflamasyonu olan hastalarda kolon kanseri riski artmaktadır. İnce bağırsakta Crohn hastalığı ile ilişkili kanser çok seyrek görülmektedir.
6. Croh hastalığında acil durumlar
Crohn hastalığında acil cerrahi pek gerekmemektedir. Acil cerrahinin gerekli olduğu dört durum şunlardır: Barsaktan kanama, perforasyon (delinme), toksik megakolon (kalın barsağın çok ağır hastalığı) veya barsak tıkanması.
